The Questions of King Milinda

King Milinda Vấn đạo (Milinda Panha)

English: T. W. Rhys Davids – From Pali Language 

Việt ngữ: Tỳ khưu Indacanda (Trương Đình Dũng)

Compile: Nhóm hoa sen

VII - Quyển 7 – Part 7 - Phẩm Các Ví Dụ - Similies 01-67 – Song ngữ

 

 

Reverence be to the Blessed One, The Arahat, and the Sammâ-SamBudda.

Kính lễ đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, và đấng Chánh Biến Tri.

 

****    ****    ****    ****

VII - Quyển 7 – Part 7 - Các Ví Dụ - The Similes 01-67

Chương 1 – Chapter 1 – Q&A – 10 - Phẩm Lừa.

****    ****    ****    **

 

1. THE DONKEY ASS.

Câu hỏi về tính chất của loài lừa.

 

2. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the harsh-voiced ass which you say he ought to take, which is that?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của con vật có tiếng kêu ghê rợn (loài lừa) nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the ass, wheresoever he may lie down--whether on a dust heap, or in the open space where four roads meet, or three 1, or at the entrance to a village, or on a heap of straw--[366]--nowhere is he given to resting long; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort 2, wheresoever he may spread out his mat for repose--whether on strewed grass, or leaves, or on a bed of thorns, or on the bare earth--nowhere should he be given to sloth. This is the one quality of the ass he ought to have. For this has been said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

“Tâu đại vương, giống như loài lừa nằm ở bất cứ nơi đâu: ở đỉnh đống rác, ở ngã tư đường, ở giao lộ, ở cổng làng, ở đống trấu, và không nằm nhiều. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập có thể nằm sau khi đã trải xuống mảnh da ở bất cứ nơi đâu: ở tấm trải bằng cỏ, ở tấm trải bằng lá, ở chiếc giường nhỏ bằng cây gỗ, ở nền đất, không nên nằm nhiều. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của con vật có tiếng kêu ghê rợn (loài lừa) nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

 

Sleeping on pillows of chaff, my disciples, O brethren,

Keep themselves earnest and ardent in strenuous fight 3."

 

 280

 

'And this too, O king, was said by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"If it but raineth not knee-deep on him

When sitting in high meditations plunged--

What cares the man on Arahatship intent for ease 1!"

‘Này các tỳ khưu, giờ đây các đệ tử của Ta, với gối kê đầu là khúc gỗ mục, sống không xao lãng, có nhiệt tâm trong việc nỗ lực.’

Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến: [1]

‘Đối với vị đang ngồi với thế kiết già, trời mưa còn chưa làm ướt đầu gối, vậy là quá đủ cho sự an trú thoải mái của vị tỳ khưu có bản tánh cương quyết.’”

 

2. THE COCK.

Câu hỏi về tính chất của loài gà trống.

 

3. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the cock which you say he ought to take, what are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của loài gà trống nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as a cock goes early and betimes to roost; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, early and betimes sweep out the open space around the Dâgaba, and having got ready 2 the drinking-water for the day's use, and dressed himself 3, and taken his bath, he should bow

 

1. 281

 

down in reverence before the Dâgaba, and then pay visits to the senior Bhikshus, and, on his return, enter in due time into the chamber of solitude. This, O king, is the first of the qualities of the cock he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài gà trống đi nghỉ ngơi đúng lúc đúng thời. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên quét dọn sân của bảo tháp đúng lúc đúng thời, rồi nên cung cấp nước uống nước rửa, nên chăm sóc cơ thể, nên tắm rửa, nên đảnh lễ bảo tháp, nên đi đến thăm viếng các tỳ khưu trưởng thượng, rồi nên đi vào nơi trống vắng đúng lúc đúng thời. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài gà trống nên được hành trì.

 

4. 'And again, O king, as a cock rises early and betimes; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rise early and betimes to sweep out the open space around the Dâgaba, and get ready the drinking-water for the day's use, and dress himself, and pay his daily reverence to the Dâgaba, and enter into the chamber of solitude. This, O king, is the second of the qualities of the cock he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài gà trống thức dậy đúng lúc đúng thời. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thức dậy đúng lúc đúng thời, nên quét dọn sân của bảo tháp, rồi cung cấp nước uống nước rửa, nên chăm sóc cơ thể, nên đảnh lễ bảo tháp, rồi nên đi vào nơi trống vắng thêm lần nữa. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài gà trống nên được hành trì.

 

5. 'And again, O king, as the cock is unremitting in scratching the earth to pick up what he can find to eat; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, practise continual self-examination and circumspection in taking any nourishment he may find to eat, reminding himself: [367] "I eat this, seeking not after pleasure, nor after excitement, nor after beauty of body, nor after elegance of form, but merely for the preservation of my body, to keep myself alive, as a means of appeasing the pain of hunger, and of assisting me in the practice of the higher life. Thus shall I put an end to all former sorrow, and give no cause for future sorrow to arise; therein shall I be free from blame, and dwell at ease." This, O king, is the third of the qualities of the cock he ought to have. For it has been said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

 

"Like child's flesh in the desert wild,

Or smearing grease upon the wheel, p. 282

Solely to keep himself alive,

Does he, when feeling faint, take food 1."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài gà trống sau khi bới đi bới lại mặt đất rồi nuốt miếng ăn vào. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi quán xét đi quán xét lại rồi mới nên nuốt vật thực vào: ‘Không phải để chơi giỡn, không phải vì đam mê, không phải để tô điểm, không phải để trang sức, mà chi nhằm để duy trì, để nuôi dưỡng thân thể này, để ngăn ngừa sự tổn hại, để hỗ trợ sự thực hành Phạm hạnh (nghĩ rằng): Như vầy ta tiêu diệt cảm thọ cũ và sẽ không làm sanh lên cảm thọ mới, và sự sống còn, sự không bị chê trách, và sự cư trú thoải mái sẽ có đến ta.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài gà trống nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Ví như thịt của người con trai ở nơi sa mạc, giống như dầu bôi trơn cho trục xe, tương tợ như thế người đã ăn vào vật thực nhằm mục đích sống còn, không bị đắm say.’

 

6. 'And again, O king, as the cock, though it has eyes, is blind by night; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, though he is not blind, be as one blind. Whether in the woods, or on his daily walk for alms in search of food, blind should he be and deaf and dumb to all delights of form, or sound, or taste, or smell, or touch, should not make them the objects of his thought, should pay no special, detailed, attention to them 2. This, O king, is the fourth of the qualities of the cock he ought to have. For it was said, O king, by Mahâ Kakkâyana, the Elder:

 

"Let him with eyes be as one blind,

And he who hears be as the deaf, p. 283

   He who can speak be as the dumb,

   The man of strength as were he weak.

As each new object rises to his ken,

On the sweet couch of blest Nirvâna's peace

       Let him lie down and rest 1."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài gà trống dầu sáng mắt cũng bị mù mờ vào ban đêm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, dầu không bị mù, cũng nên là như mù, dầu ở trong rừng hay đang khi đi khất thực ở khu vực làng mạc nên là như mù, điếc, câm đối với các sắc, thinh, hương, vị, xúc, và pháp quyến rũ, không nên nắm giữ hình tướng, không nên nắm giữ chi tiết. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài gà trống nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Mahākaccāyana nói đến: [2]

‘Người có mắt nên là như kẻ mù, người có tai nên là như kẻ điếc, người có lưỡi nên là như kẻ câm, người có sức mạnh tợ như kẻ yếu đuối, và khi có sự việc đã được sanh khởi, hãy nằm xuống ngủ như kẻ chết.’

 

7. 'And again, O king, as the cock, even though persecuted 2 with clods and sticks and clubs 3 and cudgels, will not desert his home; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort,--whether he be engaged in robemaking or in building-work, or in any of his daily duties, or in teaching, or in receiving instruction 4--never give up his presence of mind. For that, O king--his presence of mind--is the home in which he dwells. This, O king, is the fifth of the qualities of the cock he ought to have. [368] And this, O king, has been said by the Blessed One, the god over all gods 5:

 

"And which, O Bhikshus, is the Bhikshu's resort, the realm which is his own by right?--it is this, the four modes of being mindful and thoughtful 6."

 

1. 284

 

'And this too, O king, has been said by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"The elephant distinguishes good food

From bad, he knows what gives him sustenance,

And even when asleep he guards his trunk 1--

So let each Buddha's son, earnest in zeal,

Never do violence to the Conqueror's word,

Nor injury to his self-possession, best of gifts 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài gà trống dầu đang bị tấn công bởi các cục đất, cây gậy, cây côn, cái vồ, cũng không lìa bỏ cái chuồng của mình. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập dầu đang làm công việc may y, đang làm công việc xây dựng công trình mới, đang thực hành phận sự và công việc, đang đọc tụng, đang bảo người khác đọc tụng, cũng không nên lìa bỏ việc tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, bản thân điều này chính là ngôi nhà của hành giả, tức là sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của loài gà trống nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Này các tỳ khưu, cái gì là hành xứ của vị tỳ khưu? Là lãnh vực tu tập có tính chất truyền thống của bản thân, tức là bốn sự thiết lập niệm.’

Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Giống như con voi đang ngủ, không dẫm đạp lên cái vòi của nó. Nó nhận thức được vật ăn được và vật không ăn được, (nhận thức được) hành vi và suy nghĩ của bản thân.  

Y như thế ấy, người con trai của đức Phật, dẫu là không bị xao lãng, không nên xem thường lời dạy của đấng Chiến Thắng về sự tác ý cao quý tối thượng.’”

 

3. THE SQUIRREL.

Câu hỏi về tính chất của loài sóc.

 

8. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the squirrel which you say he ought to take, which is that?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài sóc nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just as the squirrel, O king, when an enemy falls upon him, beats his tail on the ground till it swells, and then with his own tail as a cudgel drives off the foe; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when his enemy, sin, falls upon him, beat the cudgel of his self-possession till it swells, and then by the cudgel of self-possession drive all evil inclinations off. This, O king, is the one quality of the squirrel which he ought to have. For it was said, O king, by Kulla Panthaka, the Elder:

"When sins, those fell destroyers of the gains

Gained by the life of recluse, fall on us,

They should be slain, again and yet again,

By resolute self-possession as a club 3."'

“Tâu đại vương, giống như loài sóc, khi kẻ thù địch lao đến thì ve vẫy cái đuôi và làm cho lớn lên, rồi xua đuổi kẻ thù địch bằng cây côn chính là cái đuôi ấy. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, khi kẻ thù phiền não lao đến, thì nên ve vẫy cây côn là sự thiết lập niệm và làm cho nó lớn lên, rồi xua đuổi tất cả phiền não bắng chính cây côn là sự thiết lập niệm ấy. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài sóc nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Cullapanthaka nói đến:

‘Khi nào các phiền não phá hoại đức hạnh của đời sống Sa-môn lao đến, chúng nên bị tiêu diệt một cách liên tục bằng cây côn là sự thiết lập niệm.’”

 

1. 285

 

4. THE PANTHER (FEMALE) 1.

Câu hỏi về tính chất của loài beo cái.

 

9. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the female of the panther which you say he ought to take, which is that?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài beo cái nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the female of the panther conceives only once, and does not resort again and again to the male 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort,--seeing how future conceptions and births involve a period of gestation and a fall from each state as it is reached, and dissolution and death and destruction, seeing the horrors of transmigration and of rebirths in evil states, the annoyance of them, the torment of them,--he should stedfastly resolve never to enter upon any future life. [369] This, O king, is the one quality of the female panther which he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutta Nipâta, in the Sutta of Dhaniya the cowherd:

"Like a strong bull who's burst the bonds that bound him,

Or elephant who's forced his way through jungle,

Thus shall I never more enter the womb--

And now, if it so please you, god, rain on 3!"'

“Tâu đại vương, giống như loài beo cái đậu thai chỉ có một lần, không tiếp tục đi đến với con đực nữa. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi nhìn thấy sự tiếp nối trong tương lai, sự tái sanh, việc nằm ở bào thai, sự chết, sự tan rã, sự hoại diệt, sự tiêu tan, nỗi sợ về luân hồi, khổ cảnh, sự không tương xứng, sự dằn vặt, nên thực hiện tác ý đúng đường lối rằng: ‘Ta sẽ không tiếp tục về việc sanh ra lần nữa.’ Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài beo cái nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Kinh Tập, bài Kinh Người Chăn Bò Dhaniya: (Suttanipāta - Kinh Tập, câu kệ 29).

‘Tợ như con bò mộng đã cắt đứt các sự trói buộc, tợ như con voi đã bứt lìa sợi dây rừng thối tha. Ta sẽ không đi đến việc nằm ở bào thai lần nữa. Này vị Trời, vậy nếu ngài mong muốn, thì ngài hãy đổ mưa.’”

 

5. THE PANTHER (MALE).

Câu hỏi về tính chất của loài beo đực.

 

10. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the panther which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài beo đực nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

1. 286

 

'Just, O king, as the panther, lying in ambush in wild places, behind a thicket of long grass or brushwood, or among the rocks, catches the deer; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, resort to solitary places in the woods, at the foot of a tree, on mountain heights, in caves and grottoes, in cemeteries, in forests, under the open sky, on beds of straw, in quiet, noiseless spots, free from strong winds, and hid from the haunts of men. For the strenuous Bhikshu, O king, earnest in effort, who frequents such solitudes, will soon become master of the six forms of transcendent insight. This, O king, is the first of the qualities of the panther he ought to have. For it was said, O king, by the Elders who collected the scriptures:

"As the panther by lying in ambush catches the deer,

So the sons of the Buddha, with insight and earnestness armed,

By resorting to solitudes gain that Fruit which is best 1."

“Tâu đại vương, giống như loài beo đực ẩn núp nương vào lùm cỏ um tùm hoặc khu rừng um tùm hoặc đồi núi um tùm rồi chộp lấy các con thú rừng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tới lui nơi vắng vẻ là cánh rừng rậm, gốc cây, sườn núi, thung lũng, hang núi, bãi tha ma, khu rừng thưa, đồng trống, đống rơm, nơi ít âm thanh, ít tiếng ồn, có bầu không gian vắng vẻ, tách biệt với dân chúng, thích hợp cho việc thiền tịnh. Tâu đại vương, bởi vì trong khi tới lui nơi vằng vẻ, vị hành giả thiết tha tu tập chẳng bao lâu sau đạt được bản thể năng lực về sáu Thắng Trí. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài beo đực nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được các vị trưởng lão kết tập Giáo Pháp nói đến:

‘Cũng giống như con beo đực ẩn núp rồi chộp lấy các con thú rừng. Y như thế ấy người con trai này của đức Phật, vị có sự tu tập đã được gắn bó, vị hành minh sát, đi vào khu rừng rồi nắm lấy quả vị tối thượng.’

 

11. 'And again, O king, as the panther, whatever may be the beast he has killed, will never eat it if it has fallen on the left side; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, not partake of any food that has been procured by gifts of bamboos, or palms' leaves, or flowers, or fruits, or baths 2, or chunam, or tooth-sticks, [370] or water for washing; or by flattery, or by gaining the laity over by sugared

 

1. 287

 

words (literally by pea-soup-talk), suppressing the truth and suggesting the false 1, or by petting their children 2, or by taking messages as he walks from house to house 3, or by doctoring them, or by acting as a go-between, or as a messenger on matters of business or ceremony 4, or by exchanging with them things he has received as alms, or by giving back again to them as bribes robes or food once given to him 5, or by giving them hints as to lucky sites, or lucky days, or lucky signs (on their children's bodies at birth), or by any other of those wrong modes of obtaining a livelihood that have been condemned by the Buddha 6--no food so procured should he eat, as the panther will not eat any prey that has fallen on its left side. This is the second of the qualities of the panther he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"This food, so sweet, has been procured

Through intimation given by speech.

Were I, then, to partake thereof,

My mode of livelihood would be blamed. p. 288

Now though by hunger dire oppressed

My stomach seem to rise, to go,

Ne'er will I break my rule of life,

Not though my life I sacrifice 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài beo đực sau khi giết chết bất cứ con thú nào, nếu con thú rơi bị rơi xuống ở sườn bên trái thì nó không ăn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên thọ dụng vật thực đã được tạo ra do việc cho tre, hoặc do việc cho lá, hoặc do việc cho bông hoa, hoặc do việc cho trái cây, hoặc do việc nhường chỗ tắm, hoặc do việc cho đất sét, hoặc do việc cho bột tắm, hoặc do việc cho tăm xỉa răng, hoặc do việc cho nước súc miệng, hoặc do việc nịnh hót, hoặc do việc tâng bốc, hoặc do việc chiều chuộng, hoặc do việc chuyển tin bằng đôi chân, hoặc do công việc thầy thuốc, hoặc do công việc đầy tớ, hoặc do việc đi theo sự sai bảo, hoặc do thức ăn đổi thức ăn, hoặc do phát sanh bởi quà cáp, hoặc nhờ vào khoa địa lý, hoặc nhờ vào khoa chiêm tinh, hoặc nhờ vào khoa bói tướng, hoặc bởi bất cứ sự nuôi mạng sai trái nào khác đã bị đức Phật quở trách, tợ như con beo đực không ăn con thú rơi bị rơi xuống ở sườn bên trái. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài beo đực nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Mật ong và cháo được phát sanh do việc lan truyền của sự biểu hiện bằng lời nói, nếu ăn vào thì tôi có thể bị chê trách về sự nuôi mạng của tôi.

Thậm chí, nếu nội tạng của tôi rơi ra lòng thòng ở bên ngoài, dầu cho đang từ bỏ mạng sống, tôi vẫn không làm đổ vỡ sự nuôi mạng (chân chánh).’”

 

6. THE TORTOISE.

Câu hỏi về tính chất của loài rùa.

 

12. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the tortoise which you say he ought to take, what are they? '

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của loài rùa nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the tortoise, which is a water animal, keeps to the water; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, let his heart go out over the whole wide world with pity and with love--mighty, abounding, beyond measure, free from every feeling of hatred or of malice--towards all creatures that have life 2. This, O king, is the first of the qualities of the tortoise he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài rùa là loài sống ở nước, sắp xếp chỗ trú ngụ ở ngay trong nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên lan tỏa toàn thể thế gian với tâm ý bao la, vĩ đại, không đo lường được, không thù oán, không hãm hại, đồng hành với từ ái, có lòng thương tưởng đến sự lợi ích của tất cả các cá nhân có mạng sống và đang hiện hữu, rồi an trú. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài rùa nên được hành trì.

 

13. 'And again, O king, just as the tortoise, when, as he swims on the water and raises his head, he catches sight of any one, that moment sinks, and dives into the depths, lest they should see him again; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when evil inclinations fall upon him, sink into the waters of meditation, dive down into the deeps thereof, lest those evil inclinations should catch sight of him again. This, O king, is the

 

1. 289

 

second of the qualities of the tortoise he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rùa trong khi nổi lên ở trong nước thì ngước đầu lên nhìn xem, nếu nhìn thấy ai đó thì ngay tại nơi ấy lặn xuống, và chìm sâu (nghĩ rằng): ‘Chớ để những kẻ ấy nhìn thấy ta lần nữa.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, khi các phiền não xâm nhập thì nên lặn xuống hồ nước là cảnh giới (của đề mục thiền), và nên chìm sâu (nghĩ rằng): ‘Chớ để các phiền não nhìn thấy ta lần nữa.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài rùa nên được hành trì.

 

14. [371] 'And again, O king, just as the tortoise gets up out of the water, and suns himself; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when he rouses himself (withdraws his mind) out of meditation,--whether taken sitting, or lying down, or standing, or walking up and down,--sun his mind in the Great Struggle against evil dispositions. This, O king, is the third of the qualities of the tortoise he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rùa sau khi đi ra khỏi nước thì sưởi ấm thân thể. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đưa tâm ý ra khỏi việc ngồi, đứng, nằm, đi kinh hành thì nên sưởi ấm tâm ý ở sự nỗ lực đúng đắn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài rùa nên được hành trì.

 

15. 'And again, O king, just as the tortoise, digging a hole in the ground, dwells alone; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, giving up worldly gain and honour and praise, take up his abode alone, plunging into the solitudes of empty lonely places in the groves and woods and hills, in caves and grottoes, noiseless and quiet. This, O king, is the fourth of the qualities of the tortoise he ought to have. For it was said, O king, by Upasena, the Elder, of the sons of the Vangantas:

"Lonely and quiet places, haunts

   Of the deer, and of wild beasts,

Should the Bhikshu seek as his abode,

   For solitude's sweet sake 1."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rùa sau khi đào đất thì sắp đặt chỗ ngụ ở nơi cô quạnh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên dứt bỏ lợi lộc, tôn kính, tiếng tăm, nên đi sâu vào nơi trống vắng, cô quạnh, khu rừng lớn, khu rừng thưa, sườn núi, thung lũng, hang núi, nơi ít âm thanh, ít tiếng ồn, được tách biệt, nên đi đến chỗ trú ngụ ở ngay tại nơi cô quạnh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài rùa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upasena, con trai của Vaṅganta, nói đến: [3]

‘Vị tỳ khưu, vì nguyên nhân thiền tịnh, nên tới lui chỗ trú ngụ cô quạnh, ít tiếng ồn, được lai vãng bởi các thú dữ.’

 

16. 'And again, O king, as the tortoise, when on his rounds he sees any one, draws in at once all his head and limbs into his shell, and hiding them there, keeps still in silence to save himself; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, wheresoever forms, or sounds, or odours, or tastes,

 

1. 290

 

or feelings strike upon him, shut to the gate of self-restraint at the six doors of his senses, cover up his mind in self-control, and continue constant in mindfulness and thoughtfulness to save his Samanaship. This, O king, is the fifth of the qualities of the tortoise he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya, in the Sutta of the parable of the tortoise:

"As the tortoise withdraws his limbs in his shell,

Let the Bhikshu bury the thoughts of his mind,

Himself Independent, injuring none,

Set free himself, speaking evil of none 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rùa trong lúc đi lang thang, nếu nhìn thấy cái gì hoặc nghe được cái gì, thì thu giấu các chân và cái đầu là thứ năm ở trong cái vỏ của mình, không cử động, có trạng thái im lặng, giữ yên, trong khi hộ trì thân thể.  

Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, ở tất cả các nơi, trong khi các sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp xâm nhập, thì không nên mở ra cánh cửa phòng hộ ở sáu căn, nên tập trung tâm trí, nên thực hành sự thu thúc, nên sống có niệm và có sự nhận biết rõ trong khi hộ trì Sa-môn pháp. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của loài rùa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ quý báu, bài Kinh Ví Dụ Con Rùa:

‘Tợ như con rùa đang thu lại các phần thân thể ở trong cái vỏ của mình, vị tỳ khưu trong khi tập trung lại các sự suy nghĩ của tâm, không bị lệ thuộc, không quấy rối kẻ khác, được hoàn toàn tịch tịnh, không chửi mắng bất cứ ai.’”

 

7. THE BAMBOO.

Câu hỏi về tính chất của cây tre.

 

17. [372] 'Venerable Nâgasena, that one quality of the bamboo which you say he ought to take, which is it?

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của cây tre nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the bamboo, whithersoever the gale blows, to that quarter does it bend accordingly, pursuing no other way of its own; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, conduct himself in accordance with the ninefold teaching of the Master, the word of the Buddha, the Blessed One, and stedfastly keeping to all things lawful and blameless, he should seek after the qualities of the Samanaship itself. This, O king, is the one quality of the bamboo he ought to have. For it was said, O king, by Râhula, the Elder:

 

1. 291

 

"In accord alway with Buddha's ninefold word

And stedfast in all lawful, blameless acts,

I have passed beyond rebirth in evil states 1."'

“Tâu đại vương, giống như cây tre nghiêng theo làn gió, không chạy theo hướng khác. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tuân theo Giáo Pháp của bậc Đạo Sư gồm chín thể loại đã được đức Phật Thế Tôn giảng dạy, nên duy trì các điều cho phép và không bị chê bai, nên tầm cầu chỉ mỗi Sa-môn pháp. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của cây tre nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Rāhula nói đến:

‘Sau khi luôn luôn tuân theo Giáo Pháp của đức Phật gồm chín thể loại, sau khi duy trì các điều cho phép và không bị chê bai, tôi đã vượt lên trên chốn đọa đày.’

 

 

8. THE BOW.

Câu hỏi về tính chất của cây cung.

 

18. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the bow which you say he ought to have, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của cây cung nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as a well-made and balanced bow bends equally from end to end, and does not resist stiffly, like a post; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, bend easily in accord with all his brethren--whether elders, juniors, of medium seniority, or of like standing with himself--and not repel them. This, O king, is the one quality of the bow he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Vidhura Punnaka Gâtaka:

 

"Let the wise bend as the bow, yield as the reed,

Not be contrary. He shall dwell in the home of kings 2."'

“Tâu đại vương, giống như cây cung, được khéo chuốt, được đo đạc, uốn cong thật đồng đều cho đến đầu trên và đầu dưới, không cứng ngắc. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tùy thuận đến các vị trưởng lão, mới tu, hoặc trung niên tương tợ như nhau, không tỏ ra đối nghịch. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của cây cung nên được hành trì.  

Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Bổn Sanh Vidhurapuṇṇaka: [4]

‘Vị sáng trí nên uốn cong tợ như cây cung, tợ như cây tre đang nghiêng theo, không nên hành xử điều nghịch lại, vị ấy có thể trú ở chỗ ngụ của đức vua.’”

 

9. THE CROW.

Câu hỏi về tính chất của loài quạ.

 

19. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the crow that you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài quạ nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the crow goes about full of apprehension and suspicion, [373] always on watch and guard; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, go about full of apprehension and suspicion, always on watch and guard,

 

1. 292

 

in full self-possession, with his senses under control. This, O king, is the first of the qualities of the crow he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài quạ đi lang thang, dè dặt và e ngại, cẩn thận và đề phòng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên đi lại, dè dặt và e ngại, cẩn thận và đề phòng, với niệm được thiết lập, với các giác quan được thu thúc. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài quạ nên được hành trì.

 

20. 'And again, O king, as the crow, whatever food he catches sight of, eats it, sharing with his kind; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never omit to share with virtuous co-religionists, and that without distinction of person or deliberation as to quantity 1, whatever lawful gifts he may have lawfully received, down even to the contents of his begging-bowl. This, O king, is the second of the qualities of the crow he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"Whate'er they may present to me, austere in life,

All that, just as it comes, do I divide

With all, and I myself then take my food 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài quạ sau khi nhìn thấy bất cứ thức ăn nào thì chia xẻ với đồng loại rồi mới ăn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, đối với các lợi lộc hợp pháp, được thọ nhận hợp pháp, thậm chí phần đã được đặt vào bình bát, đối với các lợi lộc có hình thức như thế không nên là vị thọ dụng mà không san sẻ với các vị đồng Phạm hạnh có giới đức. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài quạ nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Vào lúc ta có sự thực hành khổ hạnh, nếu họ đem lại cho ta phần đã đạt được theo khả năng, thì ta phân chia cho tất cả, sau đó mới thọ dụng phần ăn.’”

 

10. THE MONKEY.

Câu hỏi về tính chất của loài khỉ.

 

21. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the monkey which you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài khỉ nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the monkey, when about to take up his abode does so in some such place as a mighty tree, in a lonely place covered all over with branches, a sure place of refuge.

“Tâu đại vương, giống như loài khỉ, trong khi đi đến chỗ trú, thì đi đến chỗ trú ở khoảng trống có hình thức như thế: là ở thân cây to lớn vĩ đại, được tách biệt, có cành lá ở mọi nơi, là chốn nương nhờ cho kẻ bị sợ hãi.  

 

Just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, choose as the teacher under whom to live a man modest, amiable, righteous, of beauty of character, learned in tradition and in the scriptures, lovable, venerable, worthy of

 

1. 293

 

reverence, a speaker of profitable things, meek, clever in admonition, in instruction, and in education, able to arouse, to incite, to gladden 1--such a friend should he choose as teacher. This, O king, is the first of the qualities of the monkey he ought to have.

Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống nương tựa vào vị thầy, người bạn tốt lành, có hình thức như vầy: là vị có liêm sỉ, khéo cư xử, có giới hạnh, có thiện pháp, nghe nhiều, vị duy trì Giáo Pháp, đáng mến, đáng kính, đáng trọng, vị tuyên thuyết, có sự nhẫn nại với lời nói, vị giáo giới, vị giải thích, vị chỉ dạy, vị thức tỉnh, vị khuyến khích, vị tạo niềm phấn khởi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài khỉ nên được hành trì.

 

22. 'And again, O king, as the monkey wanders about, and stands and sits, always on trees, and, if he goes to sleep, spends the night on them; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, stand and walk up and down thinking, [374] and lie down, and sleep, in the forest, and there enjoy the sense of self-possession. This, O king, is the second of the qualities of the monkey he ought to have. For it has been said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"Walking, or standing, sitting, lying down,

'Tis in the forest that the Bhikshu shines.

To dwell in wildernesses far remote

Has been exalted by the Buddhas all 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài khỉ đi đứng ngồi chỉ ở trên cây. Nếu nó rơi vào giấc ngủ thì nó trải qua việc trú đêm ở ngay tại chỗ ấy. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có khuynh hướng ở rừng, nên đứng, đi, ngồi, nằm, và rơi vào giấc ngủ chỉ ở trong rừng, nên kinh nghiệm về sự thiết lập niệm ở ngay tại chỗ ấy. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài khỉ nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Ngay cả trong khi đi kinh hành, trong khi đứng, hoặc với việc ngồi và việc nằm, vị tỳ khưu chiếu sáng ở khu rừng, chính khu rừng ấy được ca ngợi.’”

 

 

Chương 2 – Chapter 2 – Q&A – 10.

Phẩm Biển Cả.

 

11. THE GOURD.

Câu hỏi về tính chất của dây bầu.

 

1. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the gourd which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của dây bầu nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the gourd, climbing up with its tendrils 1 on to some other plant--whether a grass, or a thorn, or a creeper--grows all over it; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, who desires to grow up into Arahatship, do so by climbing up with his mind over the ideas that present themselves (as subjects for the Kammatthâna meditations). This, O king, is the one quality of the gourd which he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"As the gourd, clambering up with its tendrils, grows

O'er the grass, or the thorn-bush, or creeper widespread,

So the son of the Buddha on Ar'hatship bent,

Climbs up o'er ideas, to perfection and peace 2."'

“Tâu đại vương, giống như dây bầu dùng những sợi tua đeo bám ở cọng cỏ, hoặc ở khúc cây, hoặc ở dây leo, rồi phát triển lên trên vật đó. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, có ước muốn tiến triển ở phẩm vị A-la-hán, thì nên dùng ý đeo bám ở đối tượng (đề mục thiền), rồi tiến triển ở phẩm vị A-la-hán. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của dây bầu nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Giống như cái gọi là dây bầu đeo bám ở cọng cỏ, ở khúc cây, hoặc ở dây leo bằng những sợi tua, rồi từ đó phát triển lên trên.

Y như thế ấy, người con trai của đức Phật, có ước muốn về quả vị A-la-hán, thì nên đeo bám ở đối tượng (đề mục thiền), rồi tiến triển ở quả vị Vô Học.’”

1. 295

 

12. THE LOTUS.

Câu hỏi về tính chất của cây sen.

 

2. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the lotus which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của cây sen nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

[375] 'Just, O king, as the lotus, though it is born in the water, and grows up in the water, yet remains undefiled by the water (for no water adheres to it); just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, remain undefiled by the support that he receives, or by the following of disciples that he obtains, or by fame, or by honour, or by veneration, or by the abundance of the requisites that he enjoys. This, O king, is the first of the qualities of the lotus that he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như cây sen được sanh ra ở nước, được phát triển ở nước, không bị lấm lem bởi nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên bị lấm lem trong mọi trường hợp, ở gia đình, ở nhóm, về lợi lộc, về danh vọng, về sự tôn vinh, về sự nể vì, về các nhu cầu vật dụng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của cây sen nên được hành trì.

 

3. 'And again, O king, as the lotus remains lifted up far above the water; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, remain far above all worldly things. This, O king, is the second of the qualities of the lotus that he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cây sen vững vàng sau khi vươn lên khỏi nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên chế ngự tất cả (các pháp) thế gian, nên vươn lên, và nên vững vàng ở các pháp xuất thế gian. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của cây sen nên được hành trì.

 

4. 'And again, O king, as the lotus trembles when blown upon by the slightest breeze; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, exercise self-control in respect of the least of the evil dispositions, perceiving the danger (in the least offence). This, O king, is the third of the qualities of the lotus he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

"Seeing danger in the least offence, he takes upon himself, trains himself in, the precepts 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cây sen bị run rẩy, lay động vì gió dầu chỉ chút ít. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thực hành sự tự chế ngự, nên sống có sự nhìn thấy nỗi sợ hãi ở các phiền não dầu chỉ chút ít. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của cây sen nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:  

‘Người có sự nhìn thấy nỗi sợ hãi ở các tội lỗi nhỏ nhoi thọ trì và học tập ở các điều học.’”

 

1. 296

 

 

13. THE SEED.

Câu hỏi về tính chất của hạt giống.

 

5. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of seed which you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của hạt giống nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as seed, tiny though it be, yet if sown in good soil, and if the god rains aright, will give abundant fruit; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, so conduct himself aright that the righteousness of his life may give abundantly of the fruits of Samanaship. This, O king, is the first quality of seed which he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như hạt giống dầu là ít ỏi, đã được gieo ở thửa ruộng tốt, trong khi trời ban cho cơn mưa đúng đắn, thì sẽ tạo ra được rất nhiều kết quả. Tâu đại vương, tương tợ y như thế, giới đã được thực hành theo cách nào mà sẽ tạo ra được toàn bộ quả vị của Sa-môn, thì vị hành giả thiết tha tu tập nên thực hành đúng đắn theo cách như vậy. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của hạt giống nên được hành trì.

 

6. 'And again, O king, as seed planted in well-weeded soil comes quickly to maturity; just so, O king, will his mind, when well-mastered 1, and well-purified in solitude, if it be cast by the strenuous Bhikshu, earnest in effort, into the excellent field of self-possession, come quickly to maturity. This, O king, is the second quality of seed which he ought to have. [376] For it was said, O king, by Anuruddha, the Elder:

"If seed be sown on a well-weeded field,

Its fruit, abounding, will rejoice the sower.

So the recluse's heart, in solitude made pure,

Matures full fast in self-possession's field 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hạt giống đã được trồng ở thửa ruộng khéo được làm sạch sẽ thì phát triển vô cùng nhanh chóng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập khéo nắm giữ được ý, làm cho ý được thanh tịnh ở căn nhà trống vắng, rồi đặt ý vào thửa ruộng cao quý là sự thiết lập niệm, thì ý phát triển vô cùng nhanh chóng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của hạt giống nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Anuruddha nói đến:

‘Giống như hạt giống được thiết lập ở thửa ruộng sạch sẽ, kết quả của nó là dồi dào, và còn làm cho người nông dân mừng rỡ.

Y như thế ấy, tâm của vị hành giả đã được làm cho thanh tịnh ở căn nhà trống vắng thì phát triển vô cùng nhanh chóng ở thửa ruộng là sự thiết lập niệm.’”

 

14. THE SAL-TREE.

Câu hỏi về tính chất của cây sālā xinh đẹp.

 

7. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the Sal-tree which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của cây sālā xinh đẹp nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

1. 297

 

'Just, O king, as the Sal-tree grows within the ground to the depth of a hundred cubits or more; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, perfect in solitude the four Fruits of Samanaship, the four Discriminations, the six forms of transcendental Insight, and all the qualities befitting a recluse. This, O king, is the one quality of the Sal-tree he ought to have. For it was said, O king, by Râhula, the Elder:

"The tree that's called the Sal-tree grows above the earth,

And shoots beneath, a hundred cubits deep.

As in the fullness of time, and at its highest growth

That tree shoots in one day 1 a hundred cubits high,

Just so do I, O Buddha, like the Sal,

Increase, in solitude, in inward good."'

“Tâu đại vương, giống như cây sālā xinh đẹp tăng trưởng luôn cả ở bên trong trái đất đến hơn một trăm cánh tay. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho tròn đủ bốn quả vị Sa-môn, bốn Tuệ Phân Tích, sáu Thắng Trí, và toàn bộ pháp Sa-môn ở ngay tại ngôi nhà trống vắng. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của cây sālā xinh đẹp nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Rāhula nói đến:

‘Loài cây có tên sālā xinh đẹp, mọc ở trái đất, tăng trưởng luôn cả ở bên trong trái đất đến một trăm cánh tay.

Giống như vào lúc thời điểm đã đến, với sự trưởng thành cây ấy vươn lên, tăng trưởng thậm chí một trăm cánh tay trong một ngày.

Bạch đấng Đại Hùng, tương tợ y như thế, con tiến triển một cách tự nhiên ở ngôi nhà trống vắng, tợ như cây sālā xinh đẹp tăng trưởng ở khoảng không.’”

 

15. THE SHIP.

Câu hỏi về tính chất của chiếc thuyền.

 

8. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the ship that you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của chiếc thuyền nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as a ship, by the combination of the quantity of the different kinds of timber of which it is composed, conveys many folk across; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, cross the whole world of existence, whether in heaven, or on earth, by the combination of a number of qualities arising out of good conduct, righteousness, virtue, and the performance of duty.

1. 298

 

[paragraph continues]

This, O king, is the first of the qualities of a ship he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như chiếc thuyền giúp cho nhiều người vượt qua nhờ vào sự tập hợp đã được kết nối lại bằng nhiều loại cây gỗ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sẽ vượt qua thế gian luôn cả chư Thiên nhờ vào sự tập hợp đã được kết nối lại bằng nhiều hình thức Giáo Pháp như là cách cư xử, giới, đức hạnh, phận sự, và công việc. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của chiếc thuyền nên được hành trì.

 

9. 'And again, O king, just as a ship [377] can bear the onslaught of various thundering waves and of far-reaching whirlpools; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be able to bear the onslaught of the waves of various evil inclinations, and the onslaught of the waves of varied evils--veneration and contempt, support and honour, praise and exaltation, offerings and homage, blame and commendation in families not his own. This, O king, is the second of the qualities of the ship he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, chiếc thuyền chịu đựng lực đẩy gào thét của nhiều loại sóng, lực đẩy của dòng nước xoáy được lan rộng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên chịu đựng lực đẩy của nhiều loại sóng phiền não, lợi lộc, tôn vinh, danh vọng, danh tiếng, cúng dường, đảnh lễ, sự chê khen ở các gia tộc khác, và lực đẩy của nhiều loại sóng: sướng, khổ, kính nể, khinh khi, và sự sân hận. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của chiếc thuyền nên được hành trì.

 

10. 'And again, O king, as the ship journeys over the great ocean, immeasurable and infinite though it be, without a further shore, unshaken in its depths, roaring with a mighty noise, and filled with crowds of fish and monsters and dragons of all sorts; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, make his mind journey through to penetration into the four Truths in their triple order, in their twelvefold form 1. This, O king, is the third of the qualities of the ship he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya, in the Samyutta on the Truths 2:

"Whenever you are thinking, O Bhikkhus, you should think: 'Such is sorrow,'--you should think 'Such is the origin of sorrow,'--you should think: 'Such is the end of sorrow,'--you should think: 'Such is the path that leads to the end of sorrow.'"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, chiếc thuyền di chuyển ở biển cả to lớn, khổng lồ, vô lượng, vô biên, không bờ bên kia, không bị xáo trộn, sâu thẳm, có tiếng ồn lớn lao vĩ đại, có sự chen chúc của các bầy cá là cá ông, cá voi, cá đao. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho tâm ý di chuyển ở sự lãnh hội và thấu triệt bốn Chân Lý về ba luân, mười hai thể. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của chiếc thuyền nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ quý báu, Tương Ưng Sự Thật:

‘Này các tỳ khưu, trong lúc suy tư, các người nên suy tư về: ‘Đây là khổ,’ nên suy tư về: ‘Đây là Nguyên Nhân của Khổ,’ nên suy tư về: ‘Đây là sự Diệt Khổ,’ nên suy tư về: ‘Đây là sự Thực Hành theo Con Đường đưa đến sự Diệt Khổ.’”

 

1. 299

 

16. THE ANCHOR.

Câu hỏi về tính chất của cái neo thuyền.

 

11. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the anchor which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của cái neo thuyền nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the anchor, even in the mighty sea, in the expanse of waters agitated by the crowding of ever-varying waves, will fasten the ship, and keep it still, not letting the sea take it in one direction or another; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, keep his mind stedfast in the mighty struggle of thoughts, in the waters of the waves of lust and malice and dullness, not letting them divert it in one direction or another. This, O king, is the first quality of the anchor he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như cái neo thuyền giữ chặt, duy trì con thuyền ở nơi biển cả to lớn khổng lồ, trên mặt nước bị hỗn độn, bị khuấy động bởi những đợt dồn dập của nhiều làn sóng, không cho lôi đi theo hướng chính hướng phụ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên giữ chặt tâm ở sự xung đột lớn lao vĩ đại của các suy tư, ở sự dồn dập của những làn sóng luyến ái, sân hận, si mê, không cho lôi đi theo hướng chính hướng phụ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của cái neo thuyền nên được hành trì.

 

12. 'And again, O king, as the anchor floats not, but sinks down, and even in water a hundred cubits deep holds the ship fast, brings it to rest; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when he receives support, and fame, and honour, and veneration, and reverence, and offerings, and praise, [378] be not lifted up on the summit of the support or the fame, but keep his mind fixed on the idea of merely keeping his body alive. This, O king, is the second quality of the anchor he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"As the anchor floats not, but sinks down beneath the waves,

So be abased, not lifted up, by praise or gifts 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa cái neo thuyền không nổi lên, nó chìm xuống thậm chí cả trăm cánh tay ở trong nước, nó giữ chặt con thuyền, duy trì ở vị trí. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên nổi lên ở trên đỉnh của lợi lộc, ở trên đỉnh của danh vọng, ở các sự lợi lộc, danh vọng, tôn vinh, kính nể, đảnh lễ, cúng dường, trọng vọng, nên duy trì tâm chỉ ở mỗi việc làm cho cơ thể được sống còn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của cái neo thuyền nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Giống như cái neo không nổi lên ở biển, mà chìm xuống, y như thế ấy các ngươi chớ nổi lên ở lợi lộc và tôn vinh, mà hãy chìm xuống.’”

 

1. 300

 

17. THE MAST.

Câu hỏi về tính chất của cột buồm.

 

13. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the mast which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của cột buồm nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the mast carries ropes and braces and sails 1; just so should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, always have mindfulness and self-possession--when going out or coming back, when looking ahead or looking round, when stretching forth his arm or bending it back, when wearing clothes or carrying his bowl, when eating or drinking or swallowing or tasting, when easing himself or walking or standing or sitting, when asleep or awake, when talking and when silent, never should he lose his mindfulness and self-possession. This, O king, is the one quality of the mast he ought to have 2. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

"Mindful, my brethren, should the Bhikshu remain, and self-possessed. This is my instruction to you 3."'

“Tâu đại vương, giống như cột buồm chịu đựng dây thừng, dây đai, và cánh buồm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có đầy đủ niệm và sự nhận biết rõ, nên có sự thực hành việc nhận biết rõ trong khi đi tới trong khi đi lui, khi nhìn qua khi nhìn lại, khi co tay khi duỗi tay, trong việc mang y hai lớp, bình bát, và y phục, khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, ở hành động đại tiện tiểu tiện, khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của cột buồm nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Này các tỳ khưu, vị tỳ khưu nên sống, có niệm, có sự nhận biết rõ; đây là lời dạy của chúng ta cho các ngươi.’”

 

18. THE PILOT.

Câu hỏi về tính chất của người thuyền trưởng.

 

14. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the pilot which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của người thuyền trưởng nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the pilot, day and night, with

 

1. 301

 

continuous and unceasing zeal and effort, navigates 1 his ship; just so, O king, does the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when regulating his mind, continue night and day unceasingly zealous and earnest in regulating his mind by careful thought. This, O king, is the one quality of the pilot he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Dhammapada (the Collection of scripture verses):

"Be full of zeal, watch over your own thoughts;

Raise yourselves up out of the slough of endless births,

As the strong elephant engulphed in depths of mud 2."

“Tâu đại vương, giống như người thuyền trưởng, ngày đêm, thường xuyên, liên tục, không xao lãng, gắng sức, ra sức, điều khiển con tàu di chuyển. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, trong khi kiểm soát tâm, nên kiểm soát tâm bằng sự tác ý đúng đường lối, ngày đêm, thường xuyên, liên tục, không xao lãng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của người thuyền trưởng nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Pháp Cú: [5]

‘Các ngươi hãy thích thú trong sự không phóng dật, hãy phòng hộ tâm của mình, hãy đưa bản thân ra khỏi chốn khổ đau, tợ như con voi bị vướng trong vũng bùn (cố gắng lê thân ra khỏi bãi lầy).’

 

 

[379] 15. 'And again, O king, as the pilot knows all that is in the sea, whether good or bad; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, know good from evil, and what is an offence from what is not, and what is mean from what is exalted, and what is dark from what is light. This, O king, is the second quality of the pilot he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa đối với người thuyền trưởng bất cứ việc gì ở biển cả là tốt hay là xấu, tất cả các điều ấy đều được biết đến. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên nhận biết thiện hay bất thiện, có tội lỗi hay không tội lỗi, hạ liệt hay cao quý, tối hay sáng hay có sự xen lẫn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của người thuyền trưởng nên được hành trì.

 

16. 'And again, O king, as the pilot puts a seal on the steering apparatus 3 lest any one should touch it; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, put the seal of self-control on his heart, lest any evil or wrong thoughts should arise within it. This is the third quality of the pilot he ought to have. For it was said, O king, by the

 

1. 302

 

Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya:

"Think, O Bhikshus, no evil or wrong thoughts, such as thoughts of lust, or of malice, or of delusion 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa người thuyền trưởng đánh dấu ở bộ phận điều khiển (nói rằng): ‘Chớ có người nào chạm đến bộ phận điều khiển.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm dấu ấn về sự thu thúc ở tâm rằng: ‘Chớ suy tư về bất cứ suy tư nào ác và bất thiện.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của người thuyền trưởng nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý:

‘Này các tỳ khưu, các ngươi chớ suy tư về các điều suy tư ác và bất thiện, như là sự suy tư về ái dục, sự suy tư về oán hận, sự suy tư về hãm hại.’”

 

19. THE SAILOR 2.

Câu hỏi về tính chất của người làm công (thủy thủ).

 

17. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the sailor which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của người làm công nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just as the sailor on board ship, O king, thinks thus: "I am a hireling, and am working for my wage on board this ship. By means of this ship is it that I get food and clothing. I must not be lazy, but zealously navigate the ship.

“Tâu đại vương, giống như người làm công suy nghĩ như vầy: ‘Là người làm thuê, ta làm công việc ở chiếc thuyền này, nhờ vào chiếc thuyền này mà ta đạt được thức ăn và tiền công, ta không nên tạo ra sự xao lãng, chiếc thuyền này sẽ được chuyển vận nhờ vào ta có sự không xao lãng.’ 

 

"Just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, think thus: "Gaining a thorough knowledge of this body of mine, put together of the four elements, continuously and unceasingly will I be self-possessed in mindfulness and thoughtfulness, and tranquil and peaceful will exert myself to be set free from births, old age, disease, and death, grief, lamentation, sorrow, suffering, and despair." This, O king, is the one quality of the sailor he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"Understand what the body is, realise that again and again,

Seeing the nature of the body, put an end to grief 3."'

Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên suy nghĩ như vầy: ‘Trong khi quán sát về thân tứ đại này, ta thường xuyên, liên tục không xao lãng, có niệm được thiết lập, có niệm, có sự nhận biết rõ, được định tĩnh, có tâm chuyên nhất, ta nên thực hiện sự không xao lãng (nghĩ rằng): ‘Ta sẽ được hoàn toàn tự do đối với các sự sanh-già-bệnh-chết-sầu-bi-khổ-ưu-não.’ Tâu đại vương, điều này là một tính chất của người làm công nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:

‘Ngươi hãy quán sát về thân này, hãy biết toàn diện (về nó) lần này lần khác. Sau khi nhìn thấy bản thể thật ở thân, ngươi sẽ thực hiện việc chấm dứt khổ đau.’”

 

1. 303

 

20. THE SEA.

Câu hỏi về tính chất của biển cả.

 

18. [380] 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the sea you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của biển cả nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the sea brooks no contact with a corpse 1; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, brook no association with the stains of evil--lust and malice and dullness and pride and delusion, concealing the faults one has and claiming virtues one has not 2, envy and avarice, deceit and treachery and trickiness, wickedness and sinfulness of life. This, O king, is the first quality of the sea he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như biển cả không sống chung với xác chết. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên sống chung với luyến ái, sân hận, si mê, ngã mạn, tà kiến, gièm pha, thù oán, ganh tỵ, bỏn xẻn, gian trá, xảo quyệt, lừa đảo, không hài hòa, hạnh kiểm xấu, và các bợn nhơ phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của biển cả nên được hành trì.

 

19. 'And again, O king, just as the sea carries within it stores of all kinds of gems--pearls and diamonds and cat's-eyes, and chank shells, and quartz 3, and coral, and crystal, but conceals them all; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, though he have attained to the various gems of character--the Path, and the Fruits

 

1. 304

 

thereof, and the four Ghânas, and the eight Vimokkhas, and Samâdhi, and the five Attainments (forms of ecstatic contemplation and Insight), and the six forms of Transcendental Knowledge 1--conceal them and not bring them to the light. This, O king, is the second quality of the sea he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, biển cả, trong khi cất giữ sự tích lũy nhiều loại châu báu là ngọc trai, ngọc ma-ni, ngọc bích, xà cừ, đá quý, san hô, pha-lê, bạc, vàng, ngọc ru-by, ngọc mắt mèo, thì che đậy lại, không vung vãi ở bên ngoài. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, sau khi chứng đắc nhiều loại châu báu đức hạnh là Đạo, Quả, thiền, sự Giải Thoát, định và sự chứng đạt, Minh Sát và sáu Thắng Trí thì nên che giấu, không nên đưa ra bên ngoài. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của biển cả nên được hành trì.

 

20. 'And again, O king, just as the sea associates with mighty creatures; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, associate himself with a fellow-disciple who desires little and is contented, who is pure in speech 2, whose conduct is directed to the eradication of evil, who is given to righteousness, modest, amiable, dignified, venerable, a speaker of profitable words, meek, one who will point out his associate's faults, and blame him when he does wrong, clever in admonition, in instruction, and in education, able to arouse, to incite, and to gladden--with such a man as a friend, in righteousness should he dwell. This, O king, is the third quality of the sea he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa biển cả sống chung với các chúng sanh to lớn vĩ đại. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống nương tựa vào vị đồng Phạm hạnh, là người bạn tốt lành, ít ham muốn, tự biết đủ, nói về pháp từ khước, có lối sống giảm thiểu, hội đủ tánh hạnh, có liêm sỉ, khéo cư xử, đáng kính, đáng trọng, vị tuyên thuyết, có sự nhẫn nại với lời nói, vị la rầy, có sự chê trách điều xấu, vị giáo giới, vị giáo hóa, vị giải thích, vị chỉ dạy, vị thức tỉnh, vị khuyến khích, vị tạo niềm phấn khởi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của biển cả nên được hành trì.

 

21. 'And again, O king, as the sea, though filled with the fresh water brought down by the Ganges, and the Jumna, and the Akiravatî, and the Sarabhû, and the Mahî, and by other rivers a hundred thousand in number, and by the rains of heaven, yet

 

1. 305

 

never overflows its shore; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never consciously transgress the precepts for the sake of support, or fame, or praise, or salutations, or reverence, or honour--no! not even for his life. This, O king, is the fourth of the qualities of the sea he ought to have. [381] For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods 1:

"Just, O king, as the great ocean has fixity as its characteristic, and never overflows its shores; just so, O king, should my disciples never overstep the regulations I have laid down for them--no! not even to save themselves alive 2."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa biển cả mặc dầu được làm đầy bởi trăm ngàn con sông như là Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, v.v... chứa đựng nước nguồn, và bởi các cơn mưa ở không trung, cũng không tràn qua khỏi bờ của nó. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên thực hiện việc vi phạm các điều học một cách cố ý vì lý do lợi lộc, tôn vinh, danh tiếng, đảnh lễ, kính nể, cúng dường, thậm chí có nguyên nhân là mạng sống. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của biển cả nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Này Pahārāda, cũng giống như đại dương có pháp bền vững không tràn qua khỏi bờ, này Pahārāda, tương tợ y như thế điều học nào đã được Ta quy định cho các đệ tử, các đệ tử của Ta, dầu có nguyên nhân là mạng sống, cũng không vi phạm điều ấy.’

 

22. 'And again, O king, as the sea is not filled even by all the rivers--the Ganges, and the Jumna, and the Akiravatî, and the Sarabhû, and the Mahî--nor by the rains from heaven; just so, O king, should

 

1. 306

 

the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never be satisfied with receiving instruction, with asking and answering questions, with listening to the word, and learning it by heart, and examining into it, with hearing the Abhidhamma and the Vinaya, and the deep sayings of the Suttas, with analysis of forms, with learning the rules of right composition, conjunction, and grammatical construction 1, with listening to the ninefold teaching of the Conqueror. This, O king, is the fifth quality of the sea he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutasoma Gâtaka 2:

"Just as the fire, in burning grass and sticks,

Is never satisfied, nor the great sea

Filled with the waters of all streams that flow--

So are these students wise, O king of kings,

Listening, ne'er sated with the words of truth 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa biển cả không bị tràn đầy bởi tất cả các dòng sông Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, và bởi các cơn mưa ở không trung. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên được thỏa mãn với việc đọc tụng, việc vấn hỏi, việc nghe, việc xác định, việc nhận thức, việc đã được chuyên sâu về Luật và Vi Diệu Pháp, việc tranh luận về Kinh, sự quy định từ, sự liên kết từ, sự phân tích từ, và Giáo Pháp cao quý của đấng Chiến Thắng gồm chín thể loại. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của biển cả nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Bổn Sanh Sutasoma:[6]

‘Giống như ngọn lửa đang thiêu đốt cỏ và củi, hoặc là biển cả không được thỏa mãn với những dòng sông, này vị vua hạng nhất, y theo như vậy những bậc sáng trí này, sau khi lắng nghe, không được thỏa mãn với điều đã được khéo nói.’”

 

 

Chương 3 – Chapter 3 – Q&A – 10.

Phẩm Đất.

 

21. THE EARTH.

Câu hỏi về tính chất của đất.

 

1. [382] 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the earth which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của đất nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the earth remains just the same whether one scatter upon it desirable things or the reverse--whether camphor and aloes and jasmine and sandal-wood and saffron, or whether bile and phlegm and pus and blood and sweat and fat and saliva and mucus and the fluid which lubricates the joints and urine and faeces--still it is the same; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, remain the same, unmoved at support or neglect, at fame or dishonour, at blame or praise, in happiness or in woe. This, O king, is the first of the qualities of the earth he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như đất là khi có kẻ đang vung vãi các vật được ưa thích hay không được ưa thích như là long não, gỗ tagara, gỗ trầm hương, nghệ, v.v... cũng như đang vung vãi mật, đàm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước miếng, nước mũi, nước ở khớp xương, nước tiểu, phân, v.v... thì cũng y như thế ấy. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập trong mọi trường hợp về các việc được ưa thích hay không được ưa thích như là về có lợi lộc và không có lợi lộc, về có danh tiếng và không có danh tiếng, về chê trách và khen ngợi, về an lạc và khổ đau thì cũng nên là y như thế ấy. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của đất nên được hành trì.

 

2. 'And again, O king, as the earth has no adornment, no garlands, but is suffused with the odour of itself; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, wear no finery, but rather be set round with the sweet savour of his own righteousness of life. This, O king, is the second quality of the earth he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, đất lánh xa việc trang điểm, trang sức, và được bao phủ bằng mùi hương của chính nó. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên lánh xa việc trang sức, nên bao phủ bằng mùi hương giới hạnh của chính mình. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của đất nên được hành trì.

 

3. 'And again, O king, as the earth is solid, without holes or interstices, thick, dense, and spreads itself out on every side; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be endowed with an unbroken righteousness of life with no gaps

 

1. 308

 

or cracks in it, thick, dense, and spreading itself out on every side. This, O king, is the third quality of the earth he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, đất không có khoảng trống, không có chỗ nứt, không có lỗ hổng, dày, đặc, được trải rộng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có giới không có khoảng trống, không có mảnh bể, không có chỗ nứt, không có lỗ hổng, dày, đặc, được trải rộng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của đất nên được hành trì.

 

4. 'And again, O king, as the earth is never weary, though it bears up the villages and towns and cities and countries, the trees and hills and rivers and ponds and lakes, the wild creatures and birds and men, multitudes of men and women; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be never weary in giving exhortation and admonition and instruction and education, in rousing and inciting and gladdening, and at the expositions of the faith. This, O king, is the fourth quality of the earth he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, đất là không mệt nhọc trong khi nâng đỡ làng mạc, thị trấn, thành phố, xứ sở, cây cối, núi, sông, ao, hồ, thú rừng, chim, con người, đàn ông, đàn bà, tập thể. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập là không mệt nhọc trong những việc thuyết giảng Giáo Pháp, trong khi giáo giới, trong khi giáo hóa, trong khi giải thích, trong khi chỉ dạy, trong khi thức tỉnh, trong khi khuyến khích, trong khi tạo niềm phấn khởi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của đất nên được hành trì.

 

5. 'And again, O king, as the earth is free alike from fawning and from ill-will 1; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, continue in spirit, like the earth, free alike from fawning upon any man, from ill-will to any man. This is the fifth quality of the earth he ought to have. [383] For it was said, O king, by the devoted woman, Kulla Subhaddâ, when she was exalting the recluses of her own sect 2:

 

1. 309

 

Were one, enraged, to cut their one arm with an axe,

Another, pleased, to anoint the other with sweet scent,

No ill-will would they bear the one, nor love the other.

Their hearts are like the earth, unmoved are my recluses 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, đất được thoát ra khỏi sự nuông chiều hay ghét bỏ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống với tâm ý tương tợ như trái đất, là được thoát ra khỏi sự nuông chiều hay ghét bỏ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của đất nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được nữ cư sĩ Cullasubhaddā nói đến trong lúc công bố về pháp Sa-môn của mình:

‘Với tâm ý bị nổi giận, nếu một tay có lưỡi búa thì có thể chém; khi được vui thích, nếu một tay có vật thơm thì có thể bôi thoa.

Không có sự ghét bỏ ở người ấy, thì sự luyến ái ở người này không được biết đến, những tâm ấy tương tợ như đất, các pháp Sa-môn của tôi là tương tợ như thế.’”

 

22. WATER.

Câu hỏi về tính chất của nước.

 

6. 'Venerable Nâgasena, the five qualities of water which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của nước nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as water is firmly fixed (in pools, wells, &c.), shakes not, and (in its ordinary state) is not disturbed, and is pure by nature; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, putting away hypocrisy, and whining, and intimating their wants, and improper influences of all sorts, be fixed, unshaken, undisturbed, and pure in nature. This, O king, is the first quality of water he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như nước khéo được ổn định, không bị lay chuyển, không bị khuấy động, được hoàn toàn trong sạch từ bản thể. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên loại trừ sự gạt gẫm, tán phét, gợi ý, lừa bịp, nên khéo được ổn định, không bị lay chuyển, không bị khuấy động, được hoàn toàn trong sạch từ bản thể. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của nước nên được hành trì.

 

7. 'And again, O king, as water is always of a refreshing nature; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be full of pity, and love, and kindness to all beings, seeking the good of all, in mercy to all. This, O king, is the second quality of water he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, nước là được ổn định với bản thể mát lạnh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên đầy đủ lòng nhẫn nại, từ ái, và thương xót, có sự tầm cầu việc lợi ích, nên là người có lòng bi mẫn đối với tất cả chúng sanh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của nước nên được hành trì.

 

8. 'And again, O king, as water makes the dirty clean; just so, O king, should the strenuous Bhikshu,

 

1. 310

 

earnest in effort, be in all places, whether in the village or in the forest, free from disputes with, free from offence against his teachers, his masters, or those standing towards him like a teacher. This, O king, is the third quality of water he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, nước làm vật không trong sạch trở thành trong sạch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập dầu là ở làng hay ở rừng, không nên có sự tranh tụng, không tạo cơ hội, trong mọi trường hợp, đối với thầy tế độ, đối với thầy dạy học, đối với các vị tương đương thầy dạy học. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của nước nên được hành trì.

 

9. 'And again, O king, as water is desired of all men; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, wishing for little, content, given to solitude and retirement, be always an object of desire to all the world. This, O king, is the fourth quality of water he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, nước được nhiều người mong mỏi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là vị ít ham muốn, tự biết đủ, sống tách ly, có sự thiền tịnh, thường xuyên được tất cả thế gian mong mỏi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của nước nên được hành trì.

 

10. 'And again, O king, as water works no harm to any man; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never do any wrong, whether in deed or word or thought, which would produce in others either strife, or quarrel, or contention, or dispute, or a feeling of emptiness, or anger 1, or discontent. [384] This, O king, is the fifth quality of water he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Kanha Gâtaka 2:

 

"If you would grant a boon to me,

O Sakka, lord of every creature,--

Let none, Sakka, on my account,

Be harmed, whether in mind or body,

At any time or place. This, Sakka,

This would I choose as boon of boons 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, nước không đem lại sự bất lợi cho bất cứ người nào. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên làm điều ác bằng thân, khẩu, ý, là nhân gây ra sự xung đột, sự cãi cọ, sự tranh luận, sự tranh cãi, sự tham thiền bị bỏ bê, sự không thích thú đối với các người khác. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của nước nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Bổn Sanh Kaṇha:[7]  

‘Này Sakka, vị chúa tể của tất cả chúng sinh, ngài đã ban cho ta đặc ân. Này Sakka, mong rằng việc đã làm bởi ta bằng tâm hoặc thân không gây hại đến bất cứ người nào, vào bất cứ lúc nào. Này Sakka cao quý, điều này là đặc ân.’”

 

1. 311

 

23. FIRE.

Câu hỏi về tính chất của lửa.

 

11. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of fire which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của lửa nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'just, O king, as fire burns grass, and sticks, and branches, and leaves; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, burn out in the fire of wisdom all evil dispositions which feed on objects of thought, whether subjective or objective, whether desirable or the reverse. This, O king, is the first quality of fire he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như lửa thiêu đốt cỏ, củi, cành, lá. Tâu đại vương, tương tợ y như thế với vị hành giả thiết tha tu tập, những phiền não nào, ở bên trong hoặc bên ngoài, do sự tiếp nhận (của giác quan) ở đối tượng được ưa thích hay không được ưa thích, tất cả các phiền não ấy nên được thiêu đốt bằng ngọn lửa trí tuệ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của lửa nên được hành trì.

 

12. 'And again, O king, as fire has no pity, neither mercy; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, show no pity, neither mercy, to any evil dispositions. This, O king, is the second quality of fire he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, lửa không có lòng trắc ẩn, không có lòng thương xót. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên thể hiện lòng thương xót hay trắc ẩn đối với tất cả các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của lửa nên được hành trì.

 

13. 'And again, O king, as fire destroys cold; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, lighting up in his heart the burning fire of zeal, destroy all evil dispositions therein. This, O king, is the third quality of fire he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, lửa hủy diệt sự mát lạnh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm sanh lên ngọn lửa có sức nóng của sự tinh tấn rồi nên hủy diệt các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của lửa nên được hành trì.

 

14. 'And again, O king, as fire, seeking no favour of any man, bearing no ill-will to any man, makes heat for all; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, dwell in spirit like the fire, fawning on none, bearing ill-will to none. This, O king, is the fourth quality of fire he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, lửa tạo ra sự nóng nực, và được thoát ra khỏi sự nuông chiều hay ghét bỏ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên an trú với tâm ý tợ như lửa, được thoát ra khỏi sự nuông chiều hay ghét bỏ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của lửa nên được hành trì.

 

15. 'And again, O king, as fire dispels darkness, and makes the light appear; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, dispel the

 

1. 312

 

darkness of ignorance, and make the light of knowledge to appear. This is the fifth quality of fire he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in his exhortation to Râhula, his son:

[385] "Practise thyself, Râhula, in that meditation which acts like fire. Thereby shall no wrong dispositions, which have not yet arisen, arise within thee, nor shall they that have arisen bear sway over thy heart 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, lửa tiêu diệt bóng tối, phô bày ánh sáng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi tiêu diệt bóng tối vô minh rồi nên phô bày ánh sáng của trí tuệ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của lửa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến trong khi giáo giới cho Rāhula, người con trai của mình:

‘Này Rāhula, con hãy phát triển sự tu tập tương tợ lửa. Này Rāhula, bởi vì đối với người đang phát triển sự tu tập tương tợ lửa thì các pháp bất thiện chưa sanh khởi (sẽ) không sanh khởi, và các bất thiện pháp đã sanh khởi sẽ không chiếm cứ tâm và tồn tại.’”

 

24. WIND.

Câu hỏi về tính chất của gió.

 

16. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of wind which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của gió nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as wind pervades the spaces in the woods and groves in flowering time; so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rejoice in the groves of meditation that are all in blossom with the sweet flowers of emancipation. This, O king, is the first quality of wind he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như gió thổi vào bên trong cụm rừng đã khéo được trổ hoa. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thích thú ở bên trong khu rừng các đối tượng (của đề mục thiền) đã được trổ bông hoa cao quý của sự giải thoát. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của gió nên được hành trì.

17. 'And again, O king, as wind sets all the trees that grow upon the earth in agitation, bends them

 

1. 313

 

down; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, retiring into the midst of the woods, there examining into the true nature of all existing things (all phenomena, Samkhâras), beat down all evil dispositions. This, O king, is the second quality of wind he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, gió làm lay động các lùm cây cối mọc ở trái đất. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập đã đi vào bên trong khu rừng và trong khi đang suy xét về các pháp tạo tác thì nên làm lay động các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của gió nên được hành trì.

 

18. 'And again, O king, as the wind wanders through the sky; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, accustom his mind to wander among transcendental things. This is the third quality of wind he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, gió đi lại ở không trung. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên khiến cho tâm ý hoạt động ở các pháp vượt trên thế gian. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của gió nên được hành trì.

 

19. 'And again, O king, as wind carries perfume along; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, carry along with him alway the fragrant perfume of his own righteousness of life. This, O king, is the fourth quality of wind he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, gió thưởng thức mùi hương. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thưởng thức hương thơm về giới của bản thân. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của gió nên được hành trì.

 

20. 'And again, O king, as wind has no house, no home to dwell in; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, remain alway without a house, without a home to dwell in, not addicted to society, set free in mind. This, O king, is the fifth quality of wind he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutta Nipâta:

"In friendship of the world anxiety is born,

In household life distraction's dust lies thick;

The state set free from home and friendship's ties--

That, and that only, is the recluse's aim 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, gió là không chỗ ngụ, không nhà ở. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên được giải thoát ở mọi nơi, không chỗ ngụ, không nhà ở, không thân thiết. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của gió nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Kinh Tập:

‘Sợ hãi sanh ra từ sự thân thiết, bụi bặm sanh ra từ nhà ở, không nhà ở không thân thiết, quả thật điều ấy là quan điểm của bậc hiền trí.’”

 

1. 314

 

25. THE ROCK.

Câu hỏi về tính chất của núi.

 

21. 'Venerable Nâgasena, the five qualities of the rock that you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của núi nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

[386] 'Just, O king, as rock is firm, unshaken, immoveable; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never be excited by alluring things--forms, or sounds, or scents, or tastes, or touch--by veneration or contempt, by support or by neglect, by reverence or its absence, by honour or dishonour, by praise or blame, nor should he be offended by things that give offence, nor bewildered on occasions of bewilderment, neither should he quake nor tremble, but like a rock should he be firm. This, O king, is the first quality of the rock he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

"The solid rock's not shaken by the wind,

Just so the wise man falters not, nor shakes,

At praise or blame 1."

“Tâu đại vương, giống như núi không bị dao động, không thể bị lay động, không có sự rúng động. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập về việc kính nể (hay) không kính nể, tôn vinh (hay) không tôn vinh, cung kính (hay) không cung kính, có danh tiếng (hay) không có danh tiếng, sự chê trách hay khen ngợi, an lạc hay khổ đau, được ưa thích hay không được ưa thích, trong mọi trường hợp, không nên luyến ái ở các vật gây luyến ái là các sắc-thinh-hương-vị-xúc-pháp, không nên sân ở các vật gây sân, không nên si mê ở các vật gây si mê, không bị lay động, không bị dao động, tợ như núi là không dao động. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của núi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:[8]

‘Giống như tảng đá cứng rắn không lay chuyển bởi gió, tương tợ như thế các bậc trí không chao động giữa những sự chê khen.’

 

22. 'And again, O king, as a rock is firm, unmixed with extraneous things; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be firm and independent, given to association with none. This, O king, is the second quality of the rock he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

The man who mixes not with householders,

Nor with the homeless, but who wanders lone,

Without a home, and touched by few desires,--

That is the man I call a Brâhmana 2."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, núi là cứng rắn, không giao du với bất cứ cái gì. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên cứng cỏi, không nên giao du, không nên thực hiện việc giao tiếp với bất cứ ai. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của núi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến: [9]

‘Không gần gũi với cả hai hạng người tại gia và hạng người xuất gia, không lai vãng các gia đình, ít ham muốn, ta gọi vị ấy là Bà-la-môn.’

 

1. 315

 

23. 'And again, O king, as on the rock no seed will take root; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never permit evil dispositions to take root in his mind. This, O king, is the third quality of rock that he ought to have. For it was said, O king, by Subhûti, the Elder:

"When lustful thoughts arise within my heart,

Examining myself, alone I beat them down.

Thou who'rt by lust excited, who by things

That give offence, allowest of offence,

Feeling bewildered when strange things occur,

Thou shouldst retire far from the lonely woods.

For they're the dwelling-place of men made pure,

Austere in life, free from the stains of sin.

Defile not that pure place. Leave thou the woods 1."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hạt giống không phát triển ở núi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên để cho các phiền não phát triển ở tâm của mình. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của núi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Subhūti nói đến:

‘Khi nào tâm liên hệ dến ái luyến khởi lên ở tôi, sau khi tự bản thân quán xét, chỉ một mình tôi thuần hóa nó.

Ngươi bị luyến ái ở các vật gây luyến ái, bị sân ở các vật gây sân, bị si mê ở các vật gây si mê, ngươi hãy lìa khỏi khu rừng.

Chỗ trú ngụ này dành cho các vị đạo sĩ khổ hạnh thanh tịnh, không bị ô nhiễm, ngươi chớ làm ô uế sự thanh tịnh, ngươi hãy lìa khỏi khu rừng.’

 

24. [387] 'And again, just as the rock rises aloft, just so should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rise aloft through knowledge. This is the fourth quality of the rock he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

When the wise man by earnestness has driven

Vanity far away, the terraced heights

Of wisdom doth he climb, and, free from care,

Looks over the vain world, the careworn crowd--

As he who standing on the mountain top

Can watch his fellow-men still toiling on the plain 2."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, núi thì vươn lên cao. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên vươn lên cao nhờ vào trí tuệ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của núi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến: [10]

‘Vào lúc bậc sáng trí xua đi sự xao lãng bằng sự không xao lãng, sau khi leo lên tòa lâu đài trí tuệ, không còn sầu muộn, nhìn xuống đám người bị sầu muộn, tợ như người sáng suốt đứng ở ngọn núi nhìn xuống những người ngu si đứng ở trên mặt đất.’

 

25. 'And again, O king, just as the rock cannot

 

1. 316

 

be lifted up nor bent down; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be neither lifted up nor depressed. This, O king, is the fifth quality of the rock he ought to have. For it was said, O king, by the devout woman, Kulla Subhaddâ, when she was exalting the recluses of her own sect:

"The world is lifted up by gain, depressed by loss.

My Samanas remain alike in gain or loss."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, núi không bị nhô lên không bị lõm xuống. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên thể hiện sự hứng chí hay nản lòng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của núi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được nữ cư sĩ Cullasubhaddā nói đến trong lúc công bố về pháp Sa-môn của mình:

‘Thế gian hứng chí vì lợi lộc, nản lòng vì không lợi lộc. Những vị đứng yên một chỗ dầu có lợi lộc hay không có lợi lộc, những vị như thế ấy là những vị Sa-môn của tôi.’”

 

 

26. SPACE.

Câu hỏi về tính chất của hư không.

 

26. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of space which you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của hư không nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

'Just, O king, as space is everywhere impossible to grasp; just so, O king, should it be impossible for the strenuous Bhikshu, earnest in effort, to be anywhere taken hold of by evil dispositions. This, O king, is the first quality of space he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như hư không là hoàn toàn không thể nắm được. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là hoàn toàn không bị nắm được bởi các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của hư không nên được hành trì.

 

27. 'And again, O king, as space is the familiar resort of Rishis, and ascetics, and gods 1, and flocks of birds; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, make his mind wander easily over all things with the knowledge that each individual (Samkhâra) is impermanent, born to sorrow, and without any abiding principle (any soul). This, O king, is the second quality of space he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hư không được các vị ẩn sĩ, đạo sĩ khổ hạnh, chúng sanh, và các bầy chim thường lui tới. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên để tâm thường lui tới ở các pháp tạo tác (nhận biết rằng): ‘Là vô thường, khổ não, vô ngã.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của hư không nên được hành trì.

 

1. 317

 

28. 'And again, O king, as space inspires terror; just so, O king [388], should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, train his mind to be in terror of rebirths in any kind of existence. To seek no happiness therein. This, O king, is the third quality of space he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hư không sẽ gây ra sự run sợ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho tâm bị kinh động về sự tiếp nối tái sanh ở tất cả các cõi, không nên tạo ra sự khoái lạc. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của hư không nên được hành trì.

 

29. 'And again, O king, as space is infinite, boundless, immeasurable; just so, O king, should the righteousness of the strenuous Bhikshu, earnest in effort, know no limit, and his knowledge be beyond measure. This, O king, is the fourth quality of space he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hư không là vô biên, vô lượng, không thể ước lượng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có giới hạnh vô biên, có trí tuệ vô lượng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của hư không nên được hành trì.

 

30. 'And again, O king, as space does not hang on to anything, does not cling to anything, does not rest on anything, is not stopped by anything; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, neither in any way depend on, nor cling to, nor rest on, nor be hindered by either the families that minister to him, or the pupils who resort to him, or the support he receives, or the dwelling he occupies, or any obstacles to the religious life, or any requisites that he may want, or any kind of evil inclination. This, O king, is the fifth quality of space he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in his exhortation to Râhula, his son:

"Just, Râhula, as space rests nowhere on anything, so shouldst thou practise thyself in that meditation which is like space. Thereby shall neither pleasant nor unpleasant sensations, as they severally arise, bear sway over thy heart 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, hư không là không dính mắc, không bị bám víu, không bị dựa dẫm, không bị vướng bận. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là không dính mắc trong mọi trường hợp: về gia đình, đồ chúng, lợi lộc, chỗ ngụ, sự vướng bận, và tất cả các phiền não, nên là không bị bám víu, không bị dựa dẫm, không bị vướng bận. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của hư không nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến trong khi giáo giới cho Rāhula, người con trai của mình:

‘Này Rāhula, cũng giống như hư không không trụ lại ở bất cứ chỗ nào. Này Rahula, tương tợ y như thế con hãy phát triển sự tu tập tương tợ hư không. Này Rahula, bởi vì đối với người đang phát triển sự tu tập tương tợ hư không, các xúc làm hài lòng, làm thích ý đã được sanh đi sanh lại sẽ không chiếm cứ tâm và tồn tại.’”

 

1. 318

 

27. THE MOON.

Câu hỏi về tính chất của mặt trăng.

(Note: missing from 2^nd – 5^th English Sentences)

 

31. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the moon which you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của mặt trăng nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the moon, rising in the bright fortnight, waxes more and more; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, grow more and more in good conduct and righteousness and virtue and the constant performance of duty, and in knowledge of the scriptures and study 1, and in the habit of retirement, and in self-possession, and in keeping the doors of his senses guarded, and in moderation in food, and in the practice of vigils. This, O king, is the first quality of the moon he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như mặt trăng, trong khi mọc lên ở thượng huyền, phát triển thêm dần dần. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên phát triển thêm dần dần về tánh hạnh, giới đức, phận sự, và pháp hành, về Kinh điển và sự chứng đắc, về thiền tịnh, về việc thiết lập niệm, về các quyền, về trạng thái các giác quan được canh phòng, về tính chất biết vừa đủ trong vật thực, về việc gắn liền với sự tỉnh thức. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của mặt trăng nên được hành trì.

2. Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trăng có sự nổi bật vĩ đại. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự nổi bật vĩ đại về ước muốn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của mặt trăng nên được hành trì.
3. Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trăng di chuyển vào ban đêm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên ẩn dật. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của mặt trăng nên được hành trì.
4. Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trăng có cung điện là biểu hiện. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có giới là biểu hiện. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của mặt trăng nên được hành trì.
5. Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trăng mọc lên, (là vật) được yêu cầu, được mong mỏi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, đã được yêu cầu, đã được mong mỏi, nên đi đến các gia đình. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của mặt trăng nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ quý báu:

 

32. 'And again, O king, as the moon is a mighty lord 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be a mighty lord over his own will.

 

1. 320

 

well, or a mountain precipice, or a river in flood, would be abashed alike in body and in mind; so be ye.

 

O brethren, as the moon in your visits to the laity. Holding alike in your outward demeanour and your inward spirit, be ye alway, as strangers on their first visit, retiring in the presence of the laity] 1."'

‘Này các tỳ khưu, giống như mặt trăng các người hãy đi đến các gia đình, hãy vô cùng dè dặt về thân, hãy dè dặt về tâm, luôn luôn là người mới ở các gia đình, không được thô tháo.’”

 

28. THE SUN.

Câu hỏi về tính chất của mặt trời.

 

36. 'Venerable Nâgasena, the seven qualities of the sun you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bảy tính chất của mặt trời nên được hành trì,’ bảy tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the sun evaporates all water; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, cause all evil inclinations, without any exception, to dry up within him. This, O king, is the first quality of the sun he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như mặt trời khiến cho tất cả nước khô kiệt. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho tất cả phiền não khô kiệt, không còn dư sót. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của mặt trời nên được hành trì.

 

37. 'And again, O king, as the sun dispels the darkness; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, dispel all the darkness of lust, and of anger, and of dullness, and of pride, and of heresy, and of evil, and of all unrighteousness. This, O king, is the second quality of the sun he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời tiêu diệt bóng đêm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tiêu diệt tất cả sự tối tăm của ái luyến, sự tối tăm của sân hận, sự tối tăm của si mê, sự tối tăm của ngã mạn, sự tối tăm của tà kiến, sự tối tăm của phiền não, tất cả sự tối tăm của các ác hạnh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của mặt trời nên được hành trì.

 

38. 'And again, O king, as the sun is always in motion; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be ever thoughtful. This,

 

1. 321

 

[paragraph continues]

O king, is the third quality of the sun he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời di chuyển một cách liên tục. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thực hiện sự tác ý đúng đường lối một cách liên tục. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của mặt trời nên được hành trì.

 

39. 'And again, O king, as the sun has a halo of rays; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, have a halo of meditation. This, O king, is the fourth quality of the sun he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời có vòng hoa ánh sáng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có vòng hoa là các đối tượng (của đề mục thiền). Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của mặt trời nên được hành trì.

 

40. 'And again, O king, as the sun continually warms multitudes of people; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rejoice the whole world of gods and men with good conduct, and righteousness, and virtue [390], and the performance of duty, and with the Ghânas, and the Vimokkhas, and Samâdhi, and the Samâpattis (various modes of transcendental meditation or ecstacy), and with the five moral powers, and the seven kinds of wisdom, and the four modes of being mindful and self-possessed, and the fourfold great struggle against evil, and the pursuit of the four roads to saintship. This, O king, is the fifth quality of the sun he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời di chuyển, trong khi sưởi ấm đám đông dân chúng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sưởi ấm thế gian luôn cả chư Thiên bằng tánh hạnh, giới đức, phận sự, và pháp hành, bằng các thiền, các sự giải thoát, các tầng định, các sự chứng đạt, các quyền, các lực, các chi phần đưa đến giác ngộ, các sự thiết lập niệm, các chánh tinh tấn, và các nền tảng của thần thông. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của mặt trời nên được hành trì.

 

41. 'And again, O king, as the sun is terrified with the fear of Râhu (the demon of eclipses); just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, seeing how beings are entangled in the waste wildernesses of evil life and rebirth in states of woe, caught in the net of the mournful results here of evil done in former births, or of punishment in purgatory, or of evil inclinations, terrify his mind with a great anxiety and fear. This, O king, is the sixth quality of the sun he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời di chuyển, bị lo sợ vì nỗi sợ hãi thần Rāhu (hiện tượng nhật thực). Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên nhìn thấy các chúng sanh bị vướng víu vào các nết hạnh xấu xa, khổ cảnh, sự thành tựu của nghiệp không giống nhau và khó tránh né, đọa xứ, và mạng lưới phiền não, bị trói buộc vào sự chằng chịt của tà kiến, bị rơi vào đường lối sai trái, đang thực hành đạo lộ xấu xa, và nên làm cho tâm ý bị kinh động với nỗi kinh động và sợ hãi lớn lao. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ sáu của mặt trời nên được hành trì.

 

42. 'And again, O king, as the sun makes manifest the evil and the good; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, make manifest

 

1. 322

 

the moral powers, and the kinds of wisdom, and the modes of being mindful and self-possessed, and the struggle against evil, and the paths to saintship, and all qualities temporal and spiritual. This, O king, is the seventh quality of the sun he ought to have. For it was said, O king, by Vangîsa, the Elder:

 

"As the rising sun makes plain to all that live

Forms pure and impure, forms both good and bad,

So should the Bhikshu, like the rising orb,

Bearing the scriptures ever in his mind,

Make manifest to men, in ignorance blind,

The many-sided Noble Path of bliss 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, mặt trời giúp cho nhìn thấy các sự việc tốt đẹp và xấu xa. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên giúp cho nhìn thấy các quyền, các lực, các chi phần đưa đến giác ngộ, các sự thiết lập niệm, các chánh tinh tấn, các nền tảng của thần thông, các pháp thuộc thế gian và xuất thế gian. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ bảy của mặt trời nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Vaṅgasa nói đến:

‘Cũng giống như mặt trời, trong khi mọc lên, giúp cho nhìn thấy dáng vóc của các loài sinh vật, sự trong sạch và luôn cả sự không trong sạch, sự tốt đẹp và luôn cả sự xấu xa.

Tương tợ như thế, vị tỳ khưu có sự ghi nhớ về Giáo Pháp, giống như mặt trời đang mọc lên, giúp cho người bị vô minh che lấp nhìn thấy con đường có nhiều lối.’”

 

29. SAKKA.

Câu hỏi về tính chất của vị Sakka.

 

43. 'Venerable Nâgasena, the three qualities of Sakka (the king of the gods) which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của vị Sakka [11] nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as Sakka enjoys perfect bliss; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rejoice in the perfect bliss of retirement. This, O king, is the first quality of Sakka he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như vị Sakka đạt được sự an lạc toàn diện. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thích thú với sự an lạc toàn diện của cuộc sống tách biệt. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của vị Sakka nên được hành trì.

 

44. 'And again, O king, as when Sakka when he sees his gods around him keeps them in his favour, fills them with joy; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, keep his mind detached, alert, and tranquil, should make joy spring up within him, should rouse himself, exert himself, be full of zeal. [391] This, O king is the second quality of Sakka he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, vị Sakka sau khi nhìn thấy chư Thiên thì tiếp đón và tạo ra niềm vui (cho họ). Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tiếp đón cái tâm ý không trì trệ, không thụ động, được an tịnh ở các thiện pháp, nên tạo ra niềm vui, nên khơi dậy, nên gắng sức, nên nỗ lực. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của vị Sakka nên được hành trì.

 

1. 323

 

45. 'And again, O king, as Sakka feels no discontent; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never allow himself to become discontented with solitude. This, O king, is the third quality of Sakka he ought to have. For it was said, O king, by Subhûti, the Elder:

"Since I, great hero, have renounced the world,

According to the doctrine that you teach,

I will not grant that any thought of lust

Or craving care has risen in my breast 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, sự bất mãn không sanh khởi ở vị Sakka. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, ở căn nhà trống vắng, không nên làm sanh khởi sự bất mãn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của vị Sakka nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Subhūti nói đến:

‘Bạch đấng Đại Hùng, kể từ khi con đã được xuất gia trong Giáo Pháp của Ngài, con biết chắc chắn là không có ý nghĩ nào có liên hệ đến dục lạc đã được sanh khởi.’”

 

30. THE SOVRAN OVERLORD.

Câu hỏi về tính chất của vị Chuyển Luân.

 

46. 'Venerable Nâgasena, the four qualities of the sovran overlord which you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bốn tính chất của vị Chuyển Luân nên được hành trì,’ bốn tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the sovran overlord gains the favour of the people by the four elements of popularity (liberality, affability, justice, and impartiality); just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, find favour with, please, and gladden the hearts of the brethren and rulers of the Order and the laity of either sex. This, O king, is the quality of the sovran overlord he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như vị Chuyển Luân thu phục người bằng bốn việc thu phục. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thu phục, nên hỗ trợ, nên làm hài lòng tâm của bốn tập thể.[12] Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của vị Chuyển Luân nên được hành trì.

 

47. 'And again, O king, as the sovran overlord allows no robber bands to form in his realm; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never allow lustful or angry or cruel ideas to arise within him. This, O king, is the second quality of the sovran overlord he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

 

1. 324

 

"The man who takes delight in the suppression

Of evil thoughts, and alway self-possessed,

Reflects on the impurity of things

The world thinks beautiful, he will remove--

Nay, cleave in twain, the bonds of the Evil One 1."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, bọn trộm cướp không nổi dậy ở trong lãnh địa của vị Chuyển Luân. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên để cho các ý nghĩ suy tầm về ái dục, oán hận, và hãm hại sanh khởi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của vị Chuyển Luân nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Và người nào thích thú trong sự yên tịnh của tư duy, tu tập về đề mục tử thi, luôn luôn có niệm, quả vậy người ấy sẽ thủ tiêu, người ấy sẽ cắt đứt sự trói buộc của Ma Vương.’

 

48. 'And again, O king, as the sovran overlord travels through 2 the whole world even to its ocean boundary, examining into the evil and the good; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, examine himself day by day as to his acts and words and thoughts, saying to himself: "How may I pass the day blameless in these three directions?" This, O king, [392] is the third quality of the sovran overlord he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Ekuttara Nikâya:

 

"With constant care should the recluse

Himself examine day by day--

'As days and nights pass quickly by

How have they found me? and how left 3?'"

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, vị Chuyển Luân ngày ngày di chuyển dọc theo đại địa cầu được bao bọc bởi biển cả, trong khi xem xét các việc thiện ác. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập ngày ngày nên quán xét hành động của thân, hành động của khẩu, và hành động của ý rằng: ‘Có phải ngày trôi qua mà ta sẽ không có lỗi lầm do ba chỗ (thân, khẩu, ý)?’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của vị Chuyển Luân nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tăng Chi Bộ quý giá:

‘Bậc xuất gia nên thường xuyên quán xét rằng: Ta đã như thế nào khi ngày và đêm trôi qua?’

 

1. 325

 

49. 'And again, O king, as the sovran overlord is completely provided with protection, both within and without; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, keep self-possession as his door-keeper for a protection against all evil, subjective and objective. This, O king, is the fourth quality of the sovran overlord he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

"With self-possession as his door-keeper, O brethren, the disciple of the noble ones puts away evil and devotes himself to goodness, puts away what is matter of offence and devotes himself to blamelessness, preserves himself in purity of life 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, vị Chuyển Luân có sự bảo vệ bên trong và bên ngoài khéo được bố trí. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thiết lập người gác cổng là niệm nhằm sự bảo vệ đối với các phiền não bên trong và bên ngoài. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của vị Chuyển Luân nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘Này các tỳ khưu, có người gác cổng là niệm, vị Thánh đệ tử dứt bỏ bất thiện, phát triển thiện, dứt bỏ điều lầm lỗi, phát triển điều không lầm lỗi, gìn giữ bản thân trong sạch.’”

 

 

[1] Theragāthāpāḷi - Trưởng Lão Kệ, TTPV 31, trang 229, câu kệ 985.

[2] Theragāthāpāḷi - Trưởng Lão Kệ, TTPV 31, trang 143, câu kệ 501.

[3] Theragāthāpāḷi - Trưởng Lão Kệ, TTPV 31, trang 161, câu kệ 577.

[4] Vidhurapaṇḍitajātakaṃ - Bổn Sanh 545.

[5] Dhammapadapāḷi - Pháp Cú, câu 327.

[6] Mahāsutasomajātakaṃ - Bổn Sanh 537.

[7] Kaṇhajātakaṃ - Bổn Sanh 440.

[8] Dhammapadapāḷi - Pháp Cú, câu 81.

[9] Dhammapadapāḷi - Pháp Cú, câu 404.

[10] Dhammapadapāḷi - Pháp Cú, câu 28.

[11] Sakka là tên của vị Thiên Chủ, vị Chúa của chư Thiên, vị cai quản cõi Trời Tāvatiṃsa (ND).

[12] Bốn tập thể: là tập thể tỳ khưu, tỳ khưu ni, cận sự nam, cận sự nữ (ND).

 

 

Chương 4 – Chapter 4 – Q&A – 10.

Phẩm Mối.

 

31. THE WHITE ANT.

Câu hỏi về tính chất của loài mối.

 

1. 'Venerable Nâgasena, that quality of the white ant which you say he ought to have, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài mối nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the white ant goes on with his work only when he has made a roof over himself, and covered himself up; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, on his round for alms, cover up his mind with righteousness and self-restraint as a roof. For in so doing, O king, will he have passed beyond all fear. This, O king, is the one quality of the white ant he ought to have. [393] For it was said, O king, by Upasena Vangantaputta, the Elder:

"The devotee who covers up his mind,

Under the sheltering roof of righteousness

And self-control, untarnished by the world

Remains, and is set free from every fear 1."'

“Tâu đại vương, giống như loài mối sau khi thực hiện mái che ở phía trên và canh giữ bản thân, rồi di chuyển ở khu vực kiếm ăn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi thực hiện mái che là sự thu thúc về giới và canh giữ tâm ý, rồi nên đi khất thực. Tâu đại vương, với mái che là sự thu thúc về giới, vị hành giả thiết tha tu tập vượt qua tất cả sợ hãi. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài mối nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upasena Vaṅgantaputta nói đến:

‘Vị hành giả, sau khi làm cho tâm có mái che là sự thu thúc về giới, không bị lấm lem bởi thế gian, và hoàn toàn thoát khỏi sự sợ hãi.’”

 

32. THE CAT.

Câu hỏi về tính chất của loài mèo.

 

2. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the cat you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài mèo nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the cat, in frequenting caves and holes and the interiors of storied dwellings, does so only in the search after rats; just so, O king, should

 

1. 327

 

the strenuous Bhikshu, earnest in effort, whether he have gone to the village or to the woods or to the foot of trees or into an empty house 1, be continually and always zealous in the search after that which is his food, namely self-possession. This is the first quality of the cat he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài mèo đi đến hang, đi đến hốc, đi đến ở bên trong tòa nhà dài, và tìm kiếm chỉ mỗi loài chuột. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập đi đến làng, đi đến khu rừng, đi đến gốc cây, đi đến ngôi nhà trống, nên thường xuyên, liên tục, không xao lãng, tìm kiếm chỉ mỗi loại vật thực là niệm đặt ở thân. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài mèo nên được hành trì.

 

3. 'And again, O king, as the cat in pursuing its prey always crouches down 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, continue conscious of the origin and end 3 of those five groups of the characteristic marks of individuality which arise out of clinging to existence, thinking to himself: "Such is form, such is its origin, such its end. Such is sensation, such is its origin, such its end. Such are ideas, such is their origin, such their end. Such are the mental potentialities (the Confections, Samkhârâ), such is their origin, such their end. Such is self-consciousness, such is its origin, such its end 4." This, O king, is the second quality of the cat he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

 

1. 328

 

"Seek not rebirths afar in future states.

Pray, what could heaven itself advantage you!

Now, in this present world, and in the state

In which you find yourselves, be conquerors!"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài mèo tìm kiếm thức ăn chỉ ở khu vực lân cận. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống có sự quan sát trạng thái sanh và diệt ở chính năm thủ uẩn này: ‘Thế này là sắc, thế này là sự sanh lên của sắc, thế này là sự biến mất của sắc. Thế này là thọ, thế này là sự sanh lên của thọ, thế này là sự biến mất của thọ. Thế này là tưởng, thế này là sự sanh lên của tưởng, thế này là sự biến mất của tưởng. Thế này là các hành, thế này là sự sanh lên của các hành, thế này là sự biến mất của các hành. Thế này là thức, thế này là sự sanh lên của thức, thế này là sự biến mất của thức.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài mèo nên được hành trì.

Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

‘(Sự giải thoát) là không xa nơi đây, vậy sẽ làm gì với cảnh giới tột cùng của hiện hữu? Theo cách diễn tả ở thời hiện tại, thì ngươi nên tìm hiểu thân thể của mình.’”

 

33. THE RAT.

Câu hỏi về tính chất của loài chuột.

 

4. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the rat you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài chuột nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the rat, wandering about backwards and forwards, is always smelling after food 1; just so, O king, [394] should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be ever in his wanderings to and fro, bent upon thought. This is the quality of the rat he ought to have. For it was said, O king, by Upasena Vanganta-putta, the Elder:

"Ever alert and calm, the man of insight,

Esteeming wisdom as the best of all things,

Keeps himself independent of all wants and cares 2."'

“Tâu đại vương, giống như loài chuột, trong khi đi lại đó đây, di chuyển chỉ với mỗi ước muốn là vật thực. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, trong khi đi lại đó đây, là chỉ với mỗi ước muốn là sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài chuột nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upasena Vaṅgantaputta nói đến:

‘Sau khi lấy Giáo Pháp làm chủ đạo, trong khi sống, vị hành minh sát sống không biếng nhác, an tịnh, luôn luôn có niệm.’”

 

34. THE SCORPION.

Câu hỏi về tính chất của loài bò cạp.

 

5. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the scorpion you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài bò cạp nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the scorpion, whose tail is its weapon, keeps its tail erect as it wanders about; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, have knowledge as his weapon,

 

1. 329

 

and dwell with his weapon, knowledge, always drawn. This, O king, is the quality of the scorpion he ought to have. For it was said, O king, by Upasena Vanganta-putta, the Elder:

"With his sword of knowledge drawn, the man of insight

Should ever be unconquerable in the fight,

Set free from every fear 1."'

“Tâu đại vương, giống như loài bò cạp có cái đuôi là vũ khí, di chuyển sau khi đã nâng cái đuôi lên cao. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có trí tuệ là vũ khí, nên sống sau khi đã nâng trí tuệ lên cao. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài bò cạp nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upasena Vaṅgantaputta nói đến:

‘Sau khi cầm lấy thanh gươm trí tuệ, trong khi sống, vị hành minh sát hoàn toàn giải thoát mọi sự sợ hãi, và vị ấy là khó khuất phục.’”

 

35. THE MUNGOOSE.

Câu hỏi về tính chất của loài chồn.

 

6. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the mungoose you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài chồn nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the mungoose, when attacking a snake, only does so when he has covered his body with an antidote; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when going into the world where anger and hatred are rife, which is under the sway of quarrels, strife, disputes, and enmities, ever keep his mind anointed with the antidote of love. This, O king, is the quality of the mungoose he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"Therefore should love be felt for one's own kin,

And so for strangers too, and the whole wide world

Should be pervaded with a heart of love--

This is the doctrine of the Buddhas all."'

“Tâu đại vương, giống như loài chồn, trong khi tiến đến gần con rắn, thì nó phủ lên thân thể bằng một loại thuốc men rồi tiến đến gần để bắt con rắn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên bôi thoa tâm ý bằng loại thuốc từ ái trong khi tiến đến gần thế gian có nhiều sự giận dữ và va chạm, đã bị ngự trị bởi các cuộc cãi cọ, tranh luận, tranh cãi, chống đối. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của của loài chồn nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

‘Do đó, sự tu tập về từ ái nên được thực hiện cho mình và cho luôn cả những người khác, nên tỏa khắp bằng tâm từ ái; điều này là lời dạy của chư Phật.’”

 

36. THE OLD MALE JACKAL.

Câu hỏi về tính chất của loài chó rừng già.

 

7. [395] 'Venerable Nâgasena, the two qualities of the old male jackal you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài chó rừng già nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

1. 330

 

'Just, O king, as the old male jackal, whatever kind of food he finds, feels no disgust, but eats of it as much as he requires; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, eat without disgust such food as he receives with the sole object of keeping himself alive. This, O king, is the first quality of the old male jackal he ought to have. For it was said, O king, by Mahâ Kassapa, the Elder:

“Tâu đại vương, giống như loài chó rừng già sau khi đạt được vật thực thì ăn vào cho đủ theo nhu cầu, không ghê tởm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đạt được vật thực thì thọ dụng chỉ vừa đủ cho việc duy trì cơ thể, không ghê tởm. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài chó rừng già nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Mahākassapa nói đến: [1]

 

Leaving my dwelling-place, I entered once

Upon my round for alms, the village street.

A leper there I saw eating his meal,

And, as was meet, deliberately, in turn,

I stood beside him too that he might give a gift.

He, with his hand all leprous and diseased,

Put in my bowl--'twas all he had to give--

A ball of rice; and as he placed it there

A finger, mortifying, broke and fell.

Seated behind a wall, that ball of food

I ate, and neither when I ate it, nay,

Nor afterwards, did any loathing thought

Arise within my breast 1."

‘Sau khi từ chỗ trú ngụ đi xuống, ta đã đi vào làng để khất thực. Có người đàn ông bị cùi đang ăn, một cách nghiêm chỉnh ta đã đứng gần gã ấy.

Người ấy với bàn tay bị lở loét đã dâng vắt cơm cho ta. Trong khi người ấy để vắt cơm vào, ngón tay của gã đã bị rụng xuống ở nơi ấy.

Và ta đã dựa vào chân của vách tường, rồi thọ dụng vắt cơm ấy. Ngay trong khi đang ăn, hoặc đã ăn xong, sự ghê tởm không có ở nơi ta.’

 

8. 'And again, O king, as the old male jackal, when he gets any food, does not stop to examine it; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never stop to find out whether food given to him is bitter or sweet, well-flavoured or ill--just as it is should he be satisfied with it. This, O king, is the second quality of the old male jackal

 

1. 331

 

he ought to have. For it was said, O king, by Upasena Vanganta-putta, the Elder:

"Bitter food too should he enjoy,

Nor long for what is sweet to taste.

The mind disturbed by lust of taste

Can ne'er enjoy the ecstacies

Of meditations high. The man content

With anything that's given--in him alone

Is Samanaship made perfect 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài chó rừng già sau khi đạt được vật thực thì không xem xét: ‘Là tồi tàn hay hảo hạng.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đạt được vật thực thì không xem xét: ‘Là tồi tàn, hay hảo hạng, là đầy đủ, hay không đầy đủ,’ nên hoan hỷ với vật đã nhận được. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài chó rừng già nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upasena Vaṅgantaputta nói đến:

‘Nên hoan hỷ với vật dầu tồi tàn, không nên mong mỏi nhiều vị nếm khác. Đối với vị bị thèm khát ở các vị nếm, thì tâm không thích thú trong việc tham thiền. Vị tự biết đủ với bất cứ vật này hay vật khác làm đầy đủ đời sống Sa-môn.’”

 

37. THE DEER.

Câu hỏi về tính chất của loài nai.

 

9. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the deer you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của loài nai nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the deer frequents the forest by day, and spends the night in the open air; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, pass the day in the forest, and the night under the open sky. This, O king, is the first quality of the deer he ought to have. [396] For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the exposition called the Lomahamsana Pariyâya:

"And I, Sâriputta, when the nights are cold and wintry, at the time of the eights (the Ashtakâ festivals 2), when the snow is falling, at such times did I pass the night under the open sky, and the day in the woods. And in the last month of the hot season I spent the day under the open sky, and the night in the woods 3."

“Tâu đại vương, giống như loài nai ban ngày sống ở rừng, ban đêm ở khoảng không. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập ban ngày nên trú ở rừng, ban đêm ở khoảng không. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài nai nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở bài giảng về việc nổi da gà:

‘Này Sāriputta, Ta đây trong khoảng thời gian tám đêm của mùa đông lạnh lẽo vào thời điểm tuyết rơi, trong những đêm có trạng thái như thế, ban đêm Ta trú ở khoảng không, ban ngày ở rừng rậm; vào tháng cuối của mùa nóng, ban ngày Ta trú ở khoảng không, ban đêm ở rừng rậm.’

 

 

1. 332

 

10. 'And again, O king, as the deer, when a javelin or an arrow is falling upon him, dodges it and escapes, not allowing his body to remain in its way; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when evil inclinations fall upon him, dodge them, and escape, placing not his mind in their way. This, O king, is the second quality of the deer he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài nai, khi cây thương hay mũi tên đang lao xuống thì tránh né, tẩu thoát, không đem thân lại gần. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập khi các phiền não đang giáng xuống thì nên tránh né. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài nai nên được hành trì.

 

11. 'And again, O king, as the deer on catching sight of men escapes this way or that, that they may not see him; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when he sees men of quarrelsome habits, given to contentions and strife and disputes, wicked men and inert, fond of society--then should he escape hither or thither that neither should they see him, nor he them 1. This, O king, is the third quality of the deer he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

"Let not the man with evil in his heart,

Inert, bereft of zeal, of wicked life,

Knowing but little of the sacred words--

Let not that man, at any time or place,

Be my companion, or associate with me 2."

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài nai sau khi nhìn thấy những con người thì tẩu thoát hướng này hoặc hướng khác (nghĩ rằng): ‘Mong sao những người ấy chớ nhìn thấy ta.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi nhìn thấy những kẻ thích thú với sự tụ hội, có thói quen xung đột, cãi cọ, tranh luận, tranh cãi, có giới tồi, biếng nhác, thì nên tẩu thoát hướng này hoặc hướng khác (nghĩ rằng): ‘Mong sao những người ấy chớ nhìn thấy ta. Và mong sao ta chớ nhìn thấy họ.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài nai nên được hành trì.  

Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

‘Vào bất cứ lúc nào và ở bất cứ nơi đâu, mong rằng kẻ có ước muốn xấu xa, biếng nhác, có sự tinh tấn kém cỏi, ít học hỏi, có hành vi sai trái, chớ đến gần tôi.’” [2]

 

1. 333

 

38. THE BULL.

Câu hỏi về tính chất của loài bò.

 

12. 'Venerable Nâgasena, those four qualities of the bull you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bốn tính chất của loài bò nên được hành trì,’ bốn tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the bull never forsakes its own stall; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never abandon his own body on the ground that its nature is only the decomposition, the wearing away, the dissolution, the destruction of that which is impermanent 1. This, O king, is the first quality of the bull he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài bò không buông bỏ chuồng của mình. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên buông bỏ thân của mình (nghĩ rằng): ‘Thân này có pháp tự nhiên là vô thường, có sự kỳ cọ, xoa bóp, tan rã, phân tán, tiêu hoại.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài bò nên được hành trì.

 

13. 'And again, O king, as the bull, when he has once taken the yoke upon him, bears that yoke through all conditions of case or of pain; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, [397] when he has once taken upon himself the life of a recluse, keep to it, in happiness or in woe, to the end of his life, to his latest breath. This, O king, is the second quality of the bull he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài bò, đã nhận lãnh cái ách, vận chuyển cái ách một cách thoải mái hoặc khổ sở. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập đã nhận lãnh việc thực hành Phạm hạnh, nên thực hành Phạm hạnh một cách thoải mái hoặc khổ sở cho đến lúc chấm dứt mạng sống, đến điểm cuối cùng của hơi thở. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài bò nên được hành trì.

 

14. 'And again, O king, as the bull drinks water with never satiated desire; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, receive the instruction of his teachers and masters with a desire, love, and pleasure that is never satiated 2. This, O king, is the third quality of the bull he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài bò, trong khi khao khát, uống nước với sự ham muốn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, trong khi khao khát, nên tiếp nhận lời chỉ dạy của các vị thầy dạy học và thầy tế độ với sự ham muốn, với sự yêu quý, với sự tịnh tín. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài bò nên được hành trì.

 

15. 'And again, O king, as the bull equally bears the yoke whoever puts it on him; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, accept with bowed head the admonitions and exhortations

 

1. 334

 

of the elders, of the brethren of junior or of middle standing, and of the believing laity alike. This, O king, is the fourth quality of the bull he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài bò, trong khi bị người nào đó bắt vận chuyển vật gì, thì nó vận chuyển. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên cúi đầu tiếp thu lời giáo huấn chỉ dạy của các vị tỳ khưu trưởng lão, mới tu, hoặc trung niên, thậm chí là của các người tại gia và các người cận sự. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài bò nên được hành trì.

Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

 

"A novice, seven years of age, a boy

Only to-day received into our ranks,

He too may teach me, and with bended head,

His admonitions will I gladly bear.

Time after time, where'er I meet him, still

My strong approval, and my love, will I

Lavish upon him--if he be but good,--

And yield the honoured place of teacher to him 1."'

‘Vị bảy tuổi tính từ lúc sanh, đang được xuất gia vào ngày ấy, nếu vị ấy chỉ dạy tôi, tôi (sẽ) tiếp nhận bằng đầu óc.

Sau khi nhìn thấy, tôi có thể thiết lập sự mong muốn sắc bén và lòng yêu mến ở vị ấy. Tôi có thể đặt vị ấy ở vị thế thầy dạy học một cách nghiêm chỉnh lần này lần khác.’”

 

39. THE BOAR.

Câu hỏi về tính chất của loài heo.

 

16. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the boar you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài heo nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the boar, in the sultry and scorching weather of the hot season, resorts to the water; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when his heart is distracted and ready to fall, all in a whirl, inflamed by anger, resort to the cool, ambrosial, sweet water of the meditation on love. This, O king, is the first quality of the boar he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài heo, khi mùa nóng đã đến, khi bị đốt nóng bị nóng bỏng, thì đi đến gần chỗ có nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập khi tâm bị kích động, bị chao đảo, bị tán loạn, bị đốt nóng bởi sân hận thì nên tiến đến sự tu tập về từ ái mát lạnh, bất tử, hảo hạng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài heo nên được hành trì.

 

17. 'And again, O king, as the boar, resorting to muddy water, digs into the swamp with his snout, and making a trough for himself, lies down therein; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, put his body away in his mind, and

 

1. 335

 

lie down in the midst of contemplation. [398] This, O king, is the second quality of the boar he ought to have. For it was said, O king, by Pindola Bhâradvaga, the Elder:

"Alone, with no one near, the man of insight,

Searching into and finding out the nature

Of this body, can lay him down to rest

On the sweet bed of contemplations deep 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài heo sau khi đi đến đầm nước lầy thì đào đất bằng cái mũi làm thành hố trũng rồi nằm ở hố trũng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên đặt thân vào ở tâm, (có tâm) đã đi vào bên trong đối tượng thì nên nằm xuống. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài heo nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Piṇḍolabhāradvāja nói đến:

‘Sau khi nhìn và xem xét bản thể ở thân, vị hành minh sát, (có tâm) ở bên trong đối tượng, nằm xuống mỗi một mình, không người thứ hai.’”

 

40. THE ELEPHANT.

Câu hỏi về tính chất của loài voi.

 

18. 'Venerable Nâgasena, the five qualities of the elephant he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của loài voi nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the elephant, as he walks about, crushes the earth; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, mastering the nature of the body, crush out all evil. This, O king, is the first quality of the elephant he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài voi nghiền nát đất ngay trong khi đang di chuyển. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên nghiền nát tất cả phiền não ngay trong khi đang quán sát về thân. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài voi nên được hành trì.

 

19. 'And again, O king, as the elephant turns his whole body when he looks, always looking straight before him, not glancing round this way and that 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, turn his whole body when he looks, always looking straight before, not glancing round this way and that, not looking aloft, not looking at his feet, but keeping his eyes fixed about a yoke's length in front of him. This, O king, is the second quality of the elephant he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài voi nhìn quay đi với cả toàn bộ thân hình, chỉ ngước nhìn thẳng, không nhìn soi mói hướng này hướng khác. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự nhìn quay đi với toàn bộ thân hình, không nên nhìn soi mói hướng này hướng khác, không nên ngước nhìn lên, không nên cúi nhìn xuống, nên có tầm nhìn khoảng cách bằng cái cày. [3] Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài voi nên được hành trì.

 

20. 'And again, O king, as the elephant has no permanent lair, even in seeking his food does not always frequent the same spot, has no fixed place of

 

1. 336

 

abode; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, have no permanent resting-place, but without a home should go his rounds for alms. Full of insight, wherever he sees a pleasant suitable agreeable place 1, whether in a hut or at the foot of a tree, or in a cave, or on a mountain side, there should he dwell, not taking up a fixed abode. This, O king, is the third quality of the elephant he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài voi có chỗ ngủ không cố định, sau khi đi đến chỗ kiếm ăn thì không đi đến tại khu vực ấy vì mục đích chỗ ngụ, nó không có chỗ trú ngụ được thiết lập dài hạn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có chỗ ngủ không cố định, nên đi khất thực với sự không lưu luyến. Nếu vị hành minh sát nhìn thấy chỗ ngụ vừa lòng, phù hợp ở khu vực thích ý, là mái che, hoặc gốc cây, hoặc hang động, hoặc sườn núi, thì vị ấy nên đi đến chỗ trú ngụ ở ngay tại nơi ấy, không nên làm chỗ trú ngụ được thiết lập dài hạn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài voi nên được hành trì.

 

21. 'And again, O king, as the elephant revels in the water, plunging into glorious lotus ponds full of clear pure cool water, and covered-over with lotuses yellow, and blue, and red, and white, sporting there in the games in which the mighty beast delights; [399] just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, plunge into the glorious pond of self-possession, covered with the flowers of emancipation, filled with the delicious waters of the pure and stainless clear and limpid Truth; there should he by knowledge shake off and drive away the Samkhâras 2, there should he revel in the sport that is the delight of the recluse. This, O king, is the fourth quality of the elephant he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài voi sau khi lặn xuống nước, sau khi lặn xuống hồ sen to lớn khổng lồ, được tràn đầy nước tinh khiết, không bợn nhơ, mát lạnh, được che phủ bởi các loài súng trắng, sen xanh, sen hồng, sen trắng, rồi đùa giỡn trò chơi cao quý của loài voi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, sau khi lặn xuống hồ sen to lớn là các sự thiết lập niệm, được đầy đủ nước cao quý là Giáo Pháp tinh khiết, không bợn nhơ, trong sạch, không bị vẩn đục, được che phủ bởi bông hoa giải thoát, thì nên rũ xuống, nên rũ sạch các pháp tạo tác nhờ vào trí tuệ, nên đùa giỡn trò chơi cao quý của người hành giả thiết tha tu tập. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài voi nên được hành trì.

 

22. 'And again, O king, as the elephant lifts up his foot with care, and puts it down with care; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be mindful and self-possessed in lifting

 

1. 337

 

up his feet and in putting them down, in going or returning, in stretching his arm or drawing it back,--wherever he is he should be mindful and self-possessed. This, O king, is the fifth quality of the elephant he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya:

           "Good is restraint in action,

           And good restraint in speech,

           Good is restraint in mind,

           Restraint throughout is good.

           Well guarded is he said to be

Who is ashamed of sin, in all things self-controlled 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài voi dở bàn chân lên có niệm, đặt bàn chân xuống có niệm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên dở bàn chân lên có niệm có sự nhận biết rõ, đặt bàn chân xuống có niệm có sự nhận biết rõ, trong việc đi tới đi lui, trong việc co tay duỗi tay, nên có niệm có sự nhận biết rõ ở mọi nơi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của loài voi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý: [4]

‘Lành thay sự thu thúc thân! Lành thay sự thu thúc lời nói!

Lành thay sự thu thúc ý! Lành thay sự thu thúc tất cả.

Người có liêm sỉ, đã phòng hộ tất cả, được gọi là: Vị đã được bảo vệ.’”

 

 

Chương 5 – Chapter 5 – Q&A – 10.

Phẩm Sư Tử.

 

41. [400] THE LION.

Câu hỏi về tính chất của loài sư tử.

 

1. 'Venerable Nâgasena, those seven qualities of the lion you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bảy tính chất của loài sư tử nên được hành trì,’ bảy tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the lion is of a clear, stainless, and pure light yellow colour; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be clear, stainless, and pure light in mind, free from anger and moroseness. This, O king, is the first quality of the lion he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài sư tử là (con thú) màu vàng nhạt, trắng trẻo, không vết nhơ, trong sạch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có tâm màu vàng nhạt, trắng trẻo, không vết nhơ, trong sạch, nên xa lìa nỗi nghi hoặc. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài sư tử nên được hành trì.

 

2. 'And again, O king, as the lion has four paws as his means of travelling, and is rapid in his gait; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, move along the four paths of saintship. This, O king, is the second quality of the lion he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử có bốn chân, có sự đi lại hùng dũng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự thực hành về bốn nền tảng của thần thông. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài sư tử nên được hành trì.

 

3. 'And again, O king, as the lion has a beautiful coat of hair, pleasant to behold; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, have a beautiful coat of righteousness, pleasant to behold. This, O king, is the third quality of the lion he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử có bờm lông xinh đẹp, ưng ý. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có bờm lông là giới, xinh đẹp, ưng ý. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài sư tử nên được hành trì.

 

4. 'And again, O king, as the lion, even were his life to cease, bows down before no man; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, even though he should cease to obtain all the requisites of a recluse--food and clothing and lodging and medicine for the sick--never bow down

 

1. 339

 

to any man 1. This is the fourth quality of the lion he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử, dầu ở vào trường hợp chấm dứt mạng sống, cũng không hạ mình đối với bất cứ ai. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, dầu ở vào trường hợp chấm dứt các vật dụng về y phục vật thực chỗ trú ngụ và thuốc men chữa bệnh, cũng không nên hạ mình đối với bất cứ người nào. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài sư tử nên được hành trì.

 

5. 'And again, O king, as the lion eats regularly on, wheresoever his prey falls there does he eat whatever he requires, and seeks not out the best morsels of flesh; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, stand for alms at each hut in regular order, not seeking out the families where he would be given better food, not missing out any house upon his rounds 2, he should not pick and choose in eating, wheresoever he may have received a mouthful of rice there should he eat it, seeking not for the best morsels. This, O king, is the fifth quality of the lion he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử có sự ăn vật thực theo tuần tự, (con mồi) rơi xuống ở chỗ nào, thì nó ăn cho đủ theo nhu cầu ngay tại chỗ ấy, không chọn lựa phần thịt ngon nhất. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có vật thực theo tuần tự, không nên chọn lựa các gia đình, không nên đi đến các gia đình sau khi đã bỏ qua căn nhà trước đó, không nên chọn lựa thức ăn, vắt cơm được để xuống ở chỗ nào thì nên thọ thực chỉ vừa đủ cho việc duy trì cơ thể ở ngay tại chỗ ấy, không nên chọn lựa thức ăn cao sang. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của loài sư tử nên được hành trì.

 

6. 'And again, O king, as the lion is not a storer up of what he eats, and when he has once eaten of his prey returns not again to it; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never be a storer up of food. This is the sixth quality of the lion he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử có thói không ăn đồ ăn tích trữ, sau khi ăn ở khu vực kiếm ăn một lần thì không đi đến nơi ấy lần nữa. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự không thọ dụng vật tích trữ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ sáu của loài sư tử nên được hành trì.

 

7. [401] 'And again, O king, as the lion, even if he gets no food, is not alarmed, and if he does 3, then he eats it without craving, without faintness, without sinking 4; just so, O king, should the

 

1. 340

 

strenuous Bhikshu, earnest in effort, be not alarmed even if he gets no food, and if he does then should he eat it without craving, without faintness, without sinking, conscious of the danger in the lust of taste, in full knowledge of the right outcome of eating (the maintenance of life for the pursuit of holiness) 1. This, O king, is the seventh quality of the lion he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya, when he was exalting Mahâ Kassapa, the Elder:

 

"This Kassapa, O Bhikshus, is content with such food as he receives, he magnifies the being content with whatever food one gets, he is not guilty of anything improper or unbecoming for the sake of an alms, if he receive none, yet is he not alarmed, and if he does then does he eat it without craving, without faintness, without sinking, conscious of danger, with full knowledge of the right object in taking food 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sư tử không lo âu do đã không đạt được thức ăn, còn khi đã đạt được thức ăn thì thọ dụng không bị vướng mắc, không bị mê mẩn, không bị phạm tội. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên lo âu do đã không nhận được thức ăn, còn khi đã nhận được thức ăn thì nên thọ dụng không bị vướng mắc, không bị mê mẩn, không bị phạm tội, có sự nhìn thấy điều bất lợi, có tuệ về sự thoát ly. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ bảy của loài sư tử nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý trong khi tán dương trưởng lão Mahākassapa:

 

‘Này các tỳ khưu, vị Kassapa này tự biết đủ với đồ ăn khất thực loại này loại khác, là vị nói lời ca ngợi về sự tự biết đủ với đồ ăn khất thực loại này loại khác, không vì nguyên nhân đồ ăn khất thực mà phạm vào việc tầm cầu sai trái, không thích hợp, không lo âu do đã không nhận được thức ăn, và khi đã nhận được thức ăn thì thọ dụng không bị vướng mắc, không bị mê mẩn, không bị phạm tội, có sự nhìn thấy điều bất lợi, có tuệ về sự thoát ly.’”

 

42. THE KAKRAVÂKA BIRD.

Câu hỏi về tính chất của loài ngỗng đỏ.

 

8. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the Kakravâka bird you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của loài ngỗng đỏ nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the Kakravâka bird never forsakes his mate even to the close of his life; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, never, even

 

1. 341

 

to the close of his life, give up the habit of thought. This, O king, is the first quality of the Kakravâka bird he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài ngỗng đỏ cho đến lúc chấm dứt mạng sống không lìa bỏ bạn tình. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập cho đến lúc chấm dứt mạng sống không nên lìa bỏ sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài ngỗng đỏ nên được hành trì.

 

9. 'And again, O king, as the Kakravâka bird feeds on the Sevâla and Panaka (water-plants so called), and derives satisfaction therefrom, and being so satisfied, neither his strength nor his beauty grows less; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, find satisfaction in whatever he receives. And if he does so find satisfaction, O king, then does he decrease neither in power of meditation, nor in wisdom, nor in emancipation, nor in the insight that arises from the consciousness of emancipation, nor in any kind of goodness. [402] This, O king, is the second quality of the Kakravâka bird he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài ngỗng đỏ có vật thực là rong rêu ở nước, và đạt được sự vừa lòng với điều ấy. Và nhờ vào sự vừa lòng ấy nó không suy giảm về sức lực và sắc đẹp. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thể hiện sự hài lòng với lợi lộc có được. Tâu đại vương, được hài lòng với lợi lộc có được, vị hành giả thiết tha tu tập không suy giảm về giới, không suy giảm về định, không suy giảm về tuệ, không suy giảm về giải thoát, không suy giảm sự nhận thức về giải thoát, không suy giảm tất cả các thiện pháp. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài ngỗng đỏ nên được hành trì.

 

10. 'And again, O king, as the Kakravâka bird does no harm to living things; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, laying aside the cudgel, laying aside the sword, be full of modesty and pity, compassionate and kind to all creatures that have life 1. This, O king, is the third quality of the Kakravâka bird he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Kakravâka Gâtaka:

 

"The man who kills not, nor destroys,

Oppresses not, nor causes other men

To take from men that which is rightly theirs 2--- p. 342

And this from kindness to all things that live--

No wrath with any man disturbs his peace 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài ngỗng đỏ không hãm hại các sinh mạng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập có gậy đã được bỏ xuống, có dao đã được bỏ xuống, có liêm sỉ, đã đạt được lòng trắc ẩn, có lòng thương tưởng đến sự lợi ích của tất cả các chủng loại có sinh mạng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài ngỗng đỏ nên được hành trì.

 

Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Bổn Sanh Cakkavāka:[5]

 

‘Người nào không giết hại, không bảo giết hại, không thống trị, không bảo thống trị, do sự không hãm hại đối với tất cả chúng sanh, người ấy không có oán thù với bất cứ ai.’”

 

43. THE PENÂHIKÂ 2 BIRD.

Câu hỏi về tính chất của loài sếu cái.

 

11. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the Penâhikâ bird you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài sếu cái nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the Penâhikâ bird, through jealousy of her mate, refuses to nourish her young 3; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be jealous of any evil dispositions

 

1. 343

 

which arise within him, and putting them by his mindfulness into the excellent crevice of self-control, should dwell at the door of his mind in the constant practice of self-possession in all things relating to his body 1. This, O king, is the first quality of the Penâhikâ bird he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài sếu cái không nuôi dưỡng các chim con vì sự ghen ghét với chồng của mình (sếu đực). Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên ghen ghét các phiền não đã sanh lên ở tâm của mình, nên bỏ chúng vào cái hốc của sự thu thúc đúng đắn bằng sự thiết lập niệm, nên tu tập niệm đặt ở thân tại cánh cửa của ý (ý môn). Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài sếu cái nên được hành trì.

 

12. 'And again, O king, as the Penâhikâ bird spends the day in the forest in search of food, but at night time resorts for protection to the flock of birds to which she belongs; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, who has for a time resorted to solitary places for the purpose of emancipation from the ten Fetters, and found no satisfaction therein, repair back to the Order for protection against the danger of blame, and dwell under the shelter of the Order 2. This, O king, is the second quality of the Penâhikâ bird he ought to have. For it was said, O king, by the Brahmâ Sahampati in the presence of the Blessed One:

 

"Seek lodgings distant from the haunts of men,

Live there in freedom from the bonds of sin;

But he who finds no peace in solitude

May with the Order dwell, guarded in heart,

Mindful and self-possessed 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài sếu cái sau khi đi lại vào ban ngày ở khu vực kiếm ăn trong rừng, buổi chiều đi đến với bầy chim nhằm sự bảo vệ cho bản thân. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên lui tới nơi thanh vắng mỗi một mình nhằm sự giải thoát hoàn toàn khỏi các sự trói buộc, khi không còn thích thú nơi ấy thì nên trở về hội chúng nhằm hộ trì nỗi sợ hãi vì sự chê trách, và nên sống với sự bảo vệ của hội chúng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài sếu cái nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được Phạm Thiên Sahampati nói đến trong sự hiện diện của đức Thế Tôn:[6]

‘Nên lui tới các chỗ trú ngụ xa vắng.

Nên thực hành việc thoát khỏi các sự trói buộc.

Nếu không đạt được sự thích thú tại nơi ấy,

thì nên sống ở hội chúng, bản thân được bảo vệ, có niệm.’”

 

1. 344

 

44. THE HOUSE-PIGEON.

Câu hỏi về tính chất của loài bồ câu nhà.

 

13. [403] 'Venerable Nâgasena, that one quality of the house-pigeon you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài bồ câu nhà nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the house-pigeon, while dwelling in the abode of others, of men, does not become enamoured of anything that belongs to them, but remains neutral, taking notice only of things pertaining to birds; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, while resorting to other people's houses, never become enamoured of women or of men, of beds, or chairs, or garments, or jewelry, or things for use or enjoyment, or various forms of food that are there, but remain neutral always, addicted only to such ideas as become a recluse. This, O king, is the quality of the house-pigeon he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Kulla Nânada Gâtaka:

 

"Frequenting people's homes for food or drink,

In food and drink alike be temperate,

And let not beauty's form attract thy thoughts 1"'

“Tâu đại vương, giống như loài bồ câu nhà, trong khi cư ngụ tại nhà của những người khác, không nắm giữ đặc điểm của bất cứ đồ đạc nào của họ, dửng dưng, sống có nhiều suy tưởng. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập đi đến gia đình của người khác, không nên nắm giữ đặc điểm của những người nữ, hoặc của những người nam, hoặc (đặc điểm) ở giường, hoặc ở ghế, hoặc về vải vóc, hoặc về đồ trang sức, hoặc về vật tiêu khiển, hoặc về vật sử dụng, hoặc về nhiều loại thức ăn ở gia đình ấy, nên dửng dưng, nên thiết lập sự suy tưởng của vị Sa-môn. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài bồ câu nhà nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Bổn Sanh Cullanārada: [7]

 

‘Sau khi đi vào gia đình của người khác, nên ăn chừng mực, nên thọ dụng chừng mực về các thức uống hoặc các thức ăn, không nên để tâm đến cảnh sắc.’”

 

45. THE OWL.

Câu hỏi về tính chất của loài chim cú.

 

14. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the owl you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài chim cú nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the owl, being at enmity with the crows, goes at night where the flocks of crows are, and kills numbers of them; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be

 

1. 345

 

at enmity with ignorance; seated alone and in secret, he should crush it out of existence, cut it off at the root. This, O king, is the first quality of the owl he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài chim cú chống đối lại các con quạ, ban đêm đi đến bầy quạ, rồi còn giết chết nhiều con quạ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thể hiện sự chống đối lại sự thiếu trí, nên ngồi xuống một mình ở nơi vắng vẻ rồi nên nghiền nát hoàn toàn sự thiếu trí, nên cắt đứt tận gốc rễ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài chim cú nên được hành trì.

 

15. 'And again, O king, as the owl is a solitary bird; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be devoted to solitude, take delight in solitude. This, O king, is the second quality of the owl he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya:

 

"Let the Bhikshu, my brethren, be devoted to solitude, take delight in solitude, to the end that he may realise what sorrow really is, and what the origin of sorrow really is, [404] and what the cessation of sorrow really is, and what the path that leads to the cessation of sorrow really is 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài chim cú là vô cùng cô tịch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự ưa thích thiền tịnh, được thích thú thiền tịnh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài chim cú nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý:

 

‘Này các tỳ khưu, ở đây vị tỳ khưu có sự ưa thích thiền tịnh, được thích thú thiền tịnh, nhận biết đúng theo thực thể rằng: ‘Đây là Khổ,’ nhận biết đúng theo thực thể rằng: ‘Đây là nhân sanh Khổ,’ nhận biết đúng theo thực thể rằng: ‘Đây là sự diệt tận Khổ,’ nhận biết đúng theo thực thể rằng: ‘Đây là sự thực hành đưa đến sự diệt tận Khổ.’”

 

 

46. THE INDIAN CRANE 2.

Câu hỏi về tính chất của loài chim gõ kiến.

 

16. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the Indian crane you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài chim gõ kiến nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the Indian crane by its cry makes known to other folk the good fortune or disaster that is about to happen to them; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, make known to others by his preaching of the Dhamma how dreadful a state is purgatory, and how blissful is Nirvâna. This, O king, is the quality of the Indian crane he ought to have. For it was said, O king, by Pindola Bhâra-dvâga, the elder:

 

1. 346

 

"Two matters there are that the earnest recluse

Should ever to others be making clear--

How fearful, how terrible, purgatory is;

How great and how deep is Nirvâna's bliss 1 ."'

“Tâu đại vương, giống như loài chim gõ kiến kêu réo báo hiệu sự an toàn hoặc sợ hãi cho những kẻ khác. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập trong khi thuyết giảng Giáo Pháp cho những người khác nên chỉ cho thấy đọa xứ là sự sợ hãi, nên chỉ cho thấy Niết Bàn là sự an toàn. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài chim gõ kiến nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Piṇḍolabhāradvāja nói đến:

 

‘Ở địa ngục có sự sợ hãi và run sợ, ở Niết Bàn có sự an lạc bao la, vị hành giả nên chỉ cho thấy cả hai ý nghĩa này.’”

 

47. THE BAT.

Câu hỏi về tính chất của loài dơi.

 

17. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the bat you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài dơi nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the bat, though it enters into men's dwelling-places, and flies about in them, soon goes out from them, delays not therein; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when he has entered the village for alms, and gone on his rounds in regular order, depart quickly with the alms he has received, and delay not therein. This, O king, is the first quality of the bat he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài dơi sau khi đi vào nhà, bay quanh, rồi đi ra, không chần chờ ở nơi ấy. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đi vào làng để khất thực, nên đi theo tuần tự, khi đã nhận được phần thì rời khỏi thật nhanh chóng, không nên chần chờ ở nơi ấy. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài dơi nên được hành trì.

 

18. 'And again, O king, as the bat, while frequenting other folk's houses, does them no harm; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when visiting the houses of the laity, never give them cause for vexation by persistent requests, or by pointing out what he wants, or by wrong demeanour, or by chattering, or by being indifferent to their prosperity or adversity; he should never take them away from their chief business occupations, but desire their success in all things. This, O king, is the second quality of the bat he ought to have. For it was said, O king, [405] by the Blessed One, the god over all gods, in the Lakkhana Suttanta:

 

'"Oh! How may others never suffer loss

Or diminution, whether in their faith,p. 347

Or righteousness, or knowledge of the word,

Or understanding, or self-sacrifice,

Or in religion, or in all good things,

Or in their stores of wealth, or corn, or lands,

Or tenements, or in their sons, or wives,

Or in their flocks and herds, or in their friends,

And relatives, and kinsmen, or in strength,

In beauty, and in joy'--'tis thus he thinks--

Longing for other men's advantage and success 1!"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài dơi trong khi sống ở nhà của những người khác thì không làm việc phá hoại đến họ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đi đến những gia đình, không nên gây ra cho họ bất cứ điều gì hối tiếc do sự xin xỏ quá mức, hoặc do nhiều sự yêu cầu, hoặc do nhiều sự sai trái của thân, hoặc do trạng thái nói quá nhiều, hoặc do trạng thái của lạc và khổ là tương đồng, cũng không nên khiến họ bỏ bê công việc căn bản của họ, nên ước muốn chỉ mỗi sự tiến triển về mọi mặt. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài dơi nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Trường Bộ quý báu, bài Kinh Lakkhaṇa: [8]

          Vì niềm tin, vì giới, vì sự nghe, vì sự thông minh,

          vì sự xả thí, vì Giáo Pháp, vì các điều tốt đẹp,

          vì tài sản, vì lúa gạo, và vì ruộng vườn đất đai,

          vì các con, vì những người vợ, và vì các gia súc,

          vì các thân quyến, vì các bạn bè, và vì các bà con,

          vì sức mạnh, vì sắc đẹp, và vì sự an lạc ở cả hai trường hợp,

          ước muốn: ‘Làm thế nào để các kẻ khác không thoái hóa?’

          và còn mong mỏi về sự thành tựu của mục đích.”

 

48. THE LEECH.

Câu hỏi về tính chất của loài đỉa.

 

19. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the leech which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài đỉa nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the leech, wheresoever it is put on, there does it adhere firmly, drinking the blood; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, on whatsoever subject for meditation he may fix his mind, call that subject firmly up before him in respect of its colour, and shape, and position, and extension, and boundaries, and nature, and characteristic marks, drinking the delicious draught of the ambrosia of emancipation. This, O king, is the quality of the leech he ought to have. For it was said, O king, by Anuruddha, the Elder:

 

"With heart made pure, in meditation firm,

Drink deep of freedom's never-failing draught 2."'

“Tâu đại vương, giống như loài đỉa bám vào nơi nào thì bám chặt ngay tại nơi ấy rồi hút máu. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên khiến cho đối tượng mà tâm bám vào được thiết lập một cách chắc chắn theo màu sắc, theo vị trí, theo phương hướng, theo khoảng cách, theo ranh giới, theo đặc điểm, theo dấu hiệu, rồi nhờ vào chính đối tượng ấy nên uống trọn vẹn vị chất của sự giải thoát. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài đỉa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Anuruddha nói đến:

 

‘Nên thiết lập ở đối tượng bằng tâm thanh tịnh, nên uống vị chất trọn vẹn của sự giải thoát bằng tâm ấy.’”

 

1. 348

 

49. THE SERPENT.

Câu hỏi về tính chất của loài rắn.

 

20. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the serpent you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của loài rắn nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the serpent progresses by means of its belly; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, progress by means of his knowledge. For the heart of the recluse, O king, who progresses by knowledge, continues in perception (of the four Truths), that which is inconsistent with the characteristics of a recluse 1 does he put away, that which is consistent with them does he develop in himself. This, [406] O king, is the first quality of the serpent he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như loài rắn di chuyển bằng ngực. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên cư xử bằng tuệ. Tâu đại vương, tâm của vị hành giả cư xử bằng tuệ di chuyển ở trong khuôn khổ, tránh xa hiện tướng sai trái, phát triển hiện tướng tốt đẹp. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của loài rắn nên được hành trì.

 

21. 'And again, O king, just as the serpent as it moves avoids drugs 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, go on his way avoiding unrighteousness. This, O king, is the second quality of the serpent he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rắn trong khi di chuyển thì di chuyển tránh xa loại dược thảo. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên hành xử, trong khi tránh xa ác hạnh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài rắn nên được hành trì.

 

22. 'And again, O king, as the serpent on catching sight of men is anxious, and pained, and seeks a way of escape 3; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, when he finds himself thinking wrong thoughts, or discontent arising within him, be anxious and pained, and seek a way of escape, saying to himself: "This day must I have spent in carelessness, and never shall I be able to recover it." This, O king, is the third quality of the

 

1. 349

 

serpent he ought to have. For it is a saying, O king, of the two fairy birds in the Bhallâtiya Gâtaka:

 

"'Tis one night only, hunter, that we've spent

Away from home, and that against our will,

And thinking all night through of one another,

Yet that one night is it that we bemoan,

And grieve; for nevermore can it return 1!"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, loài rắn sau khi nhìn thấy loài người thì bực bội, sầu muộn, suy nghĩ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi suy tầm về sự suy tầm xấu xa, sau khi làm sanh khởi sự không thích thú, nên bực bội, nên sầu muộn, nên suy nghĩ rằng: ‘Do ta bị xao lãng, mà ngày đã trôi qua, nó không thể đạt lại được nữa.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài rắn nên được hành trì.  

Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn nói đến ở Bổn Sanh Bhallāṭiya về hai kinnara (loài có chim đầu người): [9]

‘Này người thợ săn, vào cái đêm chúng tôi đã sống cách biệt,

không như ý muốn, luôn tưởng nhớ nhau,

cả một đêm ấy, trong khi hối tiếc,

chúng tôi sầu muộn; đêm ấy sẽ không có lần nữa.’”

 

50. THE ROCK-SNAKE 2.

Câu hỏi về tính chất của loài trăn.

 

23. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the rock-snake that you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài trăn nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the rock-snake, immense as is its length of body, will go many days with empty belly, and, wretched get no food to fill its stomach, yet in spite of that it will just manage to keep itself alive; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, though he be addicted to obtaining his food by alms, dependent on the gifts that others may give, awaiting offers, abstaining from taking anything himself, and find it difficult to get his belly's-full, yet should he, if he seek after the highest good 3, even though he receive not so much as four or five mouthfuls to eat, fill up the void by water. This, O king, is the quality of the rock-snake he ought to have. For it was said, O king, [407] by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

1. 350

 

"Whether it be dry food or wet he eats,

Let him to full repletion never eat.

The good recluse goes forth in emptiness,

And keeps to moderation in his food.

If but four mouthfuls or but five he get,

Let him drink water. For what cares the man

With mind on Arahatship fixed for ease 1!"'

“Tâu đại vương, giống như loài trăn có thân hình to lớn khổng lồ, thậm chí trong nhiều ngày có bao tử thiếu thốn, hơn cả đáng thương, không đạt được vật thực làm đầy bụng, mặc dầu không được đầy đủ, nó tiếp tục sống dầu chỉ là duy trì cơ thể được tồn tại. Tâu đại vương, tương tợ y như thế đối với vị hành giả thiết tha tu tập bị ràng buộc với hạnh khất thực, bị đi đến với đồ ăn khất thực ở những người khác, là người trông đợi vật bố thí từ những người khác, đã từ bỏ việc tự mình đoạt lấy, có vật thực làm đầy bao tử là việc khó đạt được, thêm nữa người con trai gia đình danh giá có sự đeo đuổi mục đích nên ngưng không ăn bốn năm vắt cơm (sau cùng), và nên làm đầy chỗ trống còn lại (của bao tử) bằng nước. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài trăn nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến: [10]

‘Trong khi thọ dụng đồ ăn ướt và đồ ăn khô, không nên thỏa mãn một cách quá độ. Vị tỳ khưu du hành với bao tử thiếu thốn, với vật thực chừng mực, có niệm.

Nên ngưng không ăn bốn, năm vắt cơm (sau cùng) và nên uống nước. Vậy là đủ cho sự sống thoải mái đối với vị tỳ khưu có bản tánh cương quyết.’”

 

 

Chương 6 – Chapter – 6 – Q&A – 10.

Phẩm Nhện.

 

51. THE ROAD SPIDER.

Câu hỏi về tính chất của loài nhện.

 

1. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the road spider you say he ought to have, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài nhện đường nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the road spider weaves the curtain of its net on the road, and whatsoever is caught therein, whether worm, or fly, or beetle, that does he catch and eat; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, spread the curtain of the net of self-possession over the six doors (of his six senses), and if any of the flies of evil are caught therein, there should he seize them. This, O king, is the quality of the road spider he ought to have. For it was said, O king, by Anuruddha, the Elder:

 

"His heart should he shut in, at its six doors,

By self-possession, best and chief of gifts,

Should any evil thoughts be caught within,

Them by the sword of insight should he slay 1."'

“Tâu đại vương, giống như loài nhện đường sau khi thực hiện tấm che bằng màng lưới nhện ở đường lộ, nếu ở tại nơi ấy có con sâu, hoặc con ruồi, hoặc con bọ rầy bị vướng vào mạng lưới, thì nó tóm lấy con vật ấy và ăn ngấu nghiến. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi thực hiện tấm che bằng màng lưới của sự thiết lập niệm ở sáu cánh cửa,[11] nếu ở tại nơi ấy có những con ruồi phiền não bị bắt giữ, thì nên bị tiêu diệt ngay tại chỗ ấy. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài nhện đường nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Anuruddha nói đến:

 

‘Nên kiểm soát tâm ở tại sáu cánh cửa có sự thiết lập niệm cao quý tối thượng, nếu các phiền não bị vướng vào ở nơi ấy, chúng nên bị tiêu diệt bởi vị hành minh sát.’”

 

52. THE CHILD AT THE BREAST.

Câu hỏi về tính chất của đứa bé đeo bầu vú.

 

2. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the child at the breast you say he ought to take, [408] which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của đứa bé đeo bầu vú nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the child at the breast sticks to its own advantage, and if it wants milk, cries for it;

 

1. 352

 

just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, adhere to his own good, and in everything--in teaching, in asking and answering questions, in the conduct of life, in the habit of solitude, in association with his teachers, in the cultivation of the friendship of the good--should he act with knowledge of the Truth. This, O king, is the quality of the child at the breast he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Dîgha Nikâya, in the Suttanta of the Great Decease:

 

"Be zealous, rather, I beseech you, Ânanda, in your own behalf. Devote yourselves to your own good. Be earnest, all aglow, intent on your own good 1!"'

“Tâu đại vương, giống như đứa bé đeo bầu vú bám vào nơi có sự lợi ích cho nó, khi có nhu cầu về sữa thì khóc lóc. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên bám vào mục đích của mình, nên có trí tuệ của Giáo Pháp ở mọi trường hợp, ở việc đọc tụng, ở việc học hỏi, ở sự ra sức đúng đắn, ở việc tách ly, ở việc sống chung với vị thầy, ở việc thân cận với bạn tốt. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của đứa bé đeo bầu vú nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Trường Bộ cao quý, bài Kinh Parinibbāna:

 

‘Này Ānanda, các ngươi hãy nỗ lực cho mục đích của mình, hãy gắn bó vào mục đích của mình, hãy sống không xao lãng, có nhiệt tâm, có bản tánh cương quyết về mục đích của mình.’”

 

53. THE LAND TORTOISE 2.

Câu hỏi về tính chất của loài rùa.

 

3. 'Venerable Nâgasena, that one quality of the land tortoise which you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của loài rùa có đốm nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the land tortoise, being afraid of the water, frequents places far from it, and by that habit of avoiding water its length of life is kept undiminished; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, seeing the danger in the want of earnestness, be mindful of the advantages that distinguish earnestness. For by that perception of

 

1. 353

 

danger in carelessness, his Samanaship fades not away, but rather does he go forward to Nirvâna itself. This, O king, is the quality of the land tortoise he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Dhammapada:

 

"The Bhikshu who in earnestness delights,

Who sees the danger of indifference,

Shall fall not from his high estate away,

But in the presence of Nirvâna dwell 1."'

“Tâu đại vương, giống như loài rùa có đốm di chuyển, tránh xa nước vì sợ nước, tuy nhiên do việc tránh xa nước ấy, vẫn không bị giảm thiểu về tuổi thọ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự nhìn thấy nỗi sợ hãi ở việc xao lãng, nên có sự nhìn thấy nét đặc biệt của đức hạnh ở việc không xao lãng. Tuy nhiên, do trạng thái nhìn thấy nỗi sợ hãi ở việc xao lãng ấy, vẫn không bị suy giảm về bản thể Sa-môn, vị ấy tiến đến gần chỗ kề cận Niết Bàn. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của loài rùa có đốm nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Pháp Cú:[12]

 

‘Vị tỳ khưu thích thú trong việc không xao lãng, hoặc có sự nhìn thấy nỗi sợ hãi ở việc xao lãng, không thể bị hư hỏng, và ở kề cận chính Niết Bàn.’” 

 

54. THE MOUNTAIN HEIGHT.

Câu hỏi về tính chất của khu rừng.

 

4. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the mountain height you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của khu rừng nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the mountain height is a hiding-place for the wicked; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, keep secret the offences and failings of others, revealing them not. This, O king, is the first of the qualities of the mountain height he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như khu rừng che giấu người không trong sạch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên che đậy sự hư hỏng, sự lỗi lầm của những người khác, không nên bộc lộ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của khu rừng nên được hành trì.

 

5. 'And again, O king, just as the mountain height is void of many people; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, [409] earnest in effort, be void of lust, angers, follies, and pride, of the net of (wrong) views 2, and of all evil dispositions. This, O king,

 

1. 354

 

is the second quality of the mountain height he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, khu rừng là trống không về trường hợp nhiều người đông đúc. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là trống không về luyến ái, sân hận, si mê, ngã mạn, mạng lưới tà kiến và tất cả các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của khu rừng nên được hành trì.

 

6. 'And again, O king, just as the mountain height is a lonely spot, free from crowding of men; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be given to solitude, and free from evil, unworthy qualities, from those that are not noble. This, O king, is the third quality of the mountain height he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, khu rừng là vắng vẻ, không bị chen chúc người. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tách biệt với các pháp ác, bất thiện, không cao thượng. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của khu rừng nên được hành trì.

 

7. 'And again, O king, just as the mountain height is clean and pure; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be good and pure, happy, and without self-righteousness. This, O king, is the fourth quality of the mountain height he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, khu rừng là yên tịnh, trong sạch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là yên tịnh, trong sạch, nên là tịch tịnh, có ngã mạn đã được dứt bỏ, có sự đạo đức giả đã được dứt bỏ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của khu rừng nên được hành trì.

 

8. 'And again, O king, just as the mountain height is the resort of the noble ones; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be sought after by the noble ones. This, O king, is the fifth quality of the mountain height he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the most excellent Samyutta Nikâya:

 

"With solitary men, those noble ones,

Whose minds, on Arahatship strictly bent,

Rise easily to contemplation's heights,

Stedfast in zeal and wise in holy writ--

With such should he resort, with such commune 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, khu rừng là thân cận với những con người thánh thiện. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thân cận với những con người thánh thiện. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của khu rừng nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý:

 

‘Nên sống với các bậc thánh thiện, đã tách ly, có bản tánh cương quyết, có thiền chứng, với các bậc sáng trí thường xuyên ra sức tinh tấn.’”

 

1. 355

 

55. THE TREE.

Câu hỏi về tính chất của cây cối.

 

9. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the tree you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của cây cối nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the tree bears fruits and flowers; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, bear the flowers of emancipation and the fruits of Samanaship 1. This, O king, is the first quality of the tree he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như cây cối là có sự đơm hoa kết trái. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập có sự đơm hoa là sự giải thoát và kết trái là bản thể Sa-môn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của cây cối nên được hành trì.

 

10. 'And again, O king, as the tree casts its shadow over the men who come to it, and stay beneath it; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, receive with kindness, both as regards their bodily wants and their religious necessities, those that wait upon him, and remain near by him. This, O king, is the second quality of the tree he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cây cối cung cấp bóng che cho những người đã đi đến và đã tiến vào. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tiếp đón với sự tiếp đón về vật chất hoặc là với sự tiếp đón về Giáo Pháp đối với những cá nhân đã đi đến và đã tiến vào. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của cây cối nên được hành trì.

 

11. 'And again, O king, just as the tree makes no kind of distinction in the shadow it affords; [410] just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, make no distinctions between all men, but nourish an equal love to those who rob, or hurt, or bear enmity to him, and to those who are like unto himself, This, O king, is the third quality of the tree he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"Devadatta, who tried to murder him;

Angulimâla, highway robber chief;

The elephant set loose to take his life;

And Râhula, the good, his only son--

The sage is equal-minded to them all 2."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cây cối không làm sự phân biệt về bóng che. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên làm sự phân biệt đối với tất cả chúng sanh, nên thể hiện sự tu tập về từ ái thật sự bình đẳng đối với những kẻ trộm cướp, những kẻ phá hoại, những kẻ đối nghịch, cũng như đối với bản thân rằng: ‘Làm cách nào để các chúng sanh này có thể gìn giữ bản thân, không có thù oán, không có hãm hại, không có phiền phức, có sự an vui.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của cây cối nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

 

‘Trong trường hợp kẻ phá hoại Devadatta, kẻ cướp có xâu chuỗi bằng ngón tay, con voi Dhanapāla, và luôn cả (người con trai) Rāhula, bậc Hiền Trí là bình đẳng trong mọi trường hợp.’”

 

1. 356

 

56. THE RAIN.

Câu hỏi về tính chất của cơn mưa.

 

12. 'Venerable Nâgasena, those five qualities of the rain you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của cơn mưa nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the rain lays any dust that arises; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, lay the dust and dirt of any evil dispositions that may arise within him. This, O king, is the first quality of the rain he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như cơn mưa làm lắng xuống bụi bặm đã sanh khởi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm lắng xuống bụi bặm phiền não đã sanh khởi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của cơn mưa nên được hành trì.

 

13. 'And again, O king, just as the rain allays the heat of the ground; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, soothe the whole world of gods and men, with the feeling of his love. This, O king, is the second quality of the rain he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cơn mưa làm mát lạnh sức nóng của trái đất. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm mát lạnh thế gian luôn cả chư Thiên bằng sự tu tập về từ ái. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của cơn mưa nên được hành trì.

 

14. 'And again, O king, as the rain makes all kinds of vegetation to grow; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, cause faith to spring up in all beings, and make that seed of faith grow up into the three Attainments, not only the lesser attainments of glorious rebirths in heaven or on earth, but also the attainment of the highest good, the bliss of Arahatship 1. This, O king, is the third quality of the rain he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cơn mưa làm nẩy mầm tất cả các loại hạt giống. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho sanh khởi niềm tin của tất cả chúng sanh, nên gieo hạt giống niềm tin ấy ở ba sự thành tựu, ở sự thành tựu về cõi trời và loài người cho đến sự thành tựu về sự an lạc của chân lý tối thượng Niết Bàn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của cơn mưa nên được hành trì.

15. 'And again, O king, just as the rain-cloud, rising up in the hot season, affords protection to the grass, and trees, and creepers, and shrubs, and medicinal herbs, and to the monarchs of the woods that grow on the surface of the earth; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort,

 

1. 357

 

cultivating the habit of thoughtfulness, afford protection by his thoughtfulness to his condition of Samanaship, for in thoughtfulness is it that all good qualities have their root. This, O king, is the fourth quality of the rain he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cơn mưa phát khởi theo mùa bảo vệ các loài cỏ dại, cây cối, dây leo, bụi rậm, dược thảo, cổ thụ đang mọc ở bề mặt trái đất. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm sanh khởi sự tác ý, và với sự tác ý đúng đường lối ấy nên bảo vệ pháp Sa-môn. Tất cả các thiện pháp có gốc rễ ở sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của cơn mưa nên được hành trì.

 

16. [411] 'And again, O king, as the rain when it pours down fills the rivers, and reservoirs, and artificial lakes, the caves, and chasms, and ponds, and holes, and wells, with water; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, pour down the rain of the Dhamma--according to the texts handed down by tradition, and so fill to satisfaction the mind of those who are longing for instruction. This, O king, is the fifth quality of the rain he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"When the Great Sage perceives a man afar,

Were it a hundred or a thousand leagues,

Ripe for enlightenment, straightway he goes

And guides him gently to the path of Truth 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cơn mưa trong khi đổ mưa làm tràn đầy các con sông, hồ nước, đầm sen, và các rãnh, các khe, các suối, các hồ, các giếng nước với những khối lượng nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm đổ xuống cơn mưa Giáo Pháp về Kinh điển và pháp học, nên làm đầy đủ tâm ý đối với các ước muốn về sự chứng đắc. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của cơn mưa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

 

‘Sau khi nhìn thấy chúng sanh có thể giác ngộ dầu ở cách trăm ngàn do-tuần, bậc Đại Hiền Trí đi đến trong khoảnh khắc và giác ngộ người ấy.’”

 

57. THE DIAMOND.

Câu hỏi về tính chất của ngọc ma-ni.

 

17. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the diamond you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của ngọc ma-ni nên được hành trì,’ năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the diamond is pure throughout; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be perfectly pure in his means of livelihood. This, O king, is the first quality of the diamond he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như ngọc ma-ni là thuần túy trong sạch. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự nuôi mạng thuần túy trong sạch. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của ngọc ma-ni nên được hành trì.

 

18. 'And again, O king, as the diamond cannot

 

1. 358

 

be alloyed with any other substance; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never mix with wicked men as friends. This, O king, is the second quality of the diamond he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, ngọc ma-ni không bị trộn lẫn với bất cứ vật gì. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên bị trộn lẫn với các điều ác xấu, với các bạn bè ác xấu. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của ngọc ma-ni nên được hành trì.

 

19. 'And again, O king, just as the diamond is set together with the most costly gems; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, associate with those of the higher excellence, with men who have entered the first or the second or the third stage of the Noble Path, with the jewel treasures of the Arahats, of the recluses, of the threefold Wisdom, or of the sixfold Insight. This, O king, is the third quality of the diamond he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutta Nipâta:

 

"Let the pure associate with the pure,

Ever in recollection firm;

Dwelling harmoniously wise

Thus shall ye put an end to griefs 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, ngọc ma-ni được xếp chung với các loại ngọc nguyên chất. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống chung với các bậc tri thức cao quý bậc nhất, nên sống chung với các vị đã đạt Đạo, trú Quả, có được Quả Hữu Học, với các ngọc ma-ni là các bậc Nhập Lưu, Nhất Lai, Bất Lai, A-la-hán, và các vị Sa-môn có ba minh, sáu Thắng Trí. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của ngọc ma-ni nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Kinh Tập:[13]

 

‘Là những người trong sạch, trong khi sống chung với những người trong sạch, hãy tỏ ra có sự kính trọng lẫn nhau. Từ đó, có sự hợp nhất, chín chắn, các ngươi sẽ thực hiện việc chấm dứt khổ đau.’”

 

58. THE HUNTER.

Câu hỏi về tính chất của người thợ săn.

 

20. [412] 'Venerable Nâgasena, those four qualities of the hunter you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bốn tính chất của người thợ săn nên được hành trì,’ bốn tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the hunter is indefatigable, so also, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be indefatigable. This, O king, is the first quality of the hunter he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như người thợ săn thì ít ngủ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên ít ngủ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của người thợ săn nên được hành trì.

 

21. 'And again, O king, just as the hunter keeps his attention fixed on the deer; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, keep his

 

1. 359

 

attention fixed on the particular object which is the subject of his thought. This, O king, is the second quality of the hunter he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người thợ săn thì trói buộc tâm chỉ ở các con thú. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên trói buộc tâm chỉ ở các đối tượng (của đề mục thiền). Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của người thợ săn nên được hành trì.

 

22. 'And again, O king, just as the hunter knows the right time for his work; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, know the right time for retirement, saying to himself: "Now is the right time to retire. Now is the right time to come out of retirement." This, O king, is the third quality of the hunter he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người thợ săn biết thời điểm của công việc. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha nên biết thời điểm của việc thiền tịnh: ‘Giờ này là của thiền tịnh, giờ này là của việc xuất ly.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của người thợ săn nên được hành trì.

 

23. 'And again, O king, just as the hunter on catching sight of a deer experiences joy at the thought: "Him shall I get!" just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, rejoice at the sight of an object for contemplation, and experience joy at the thought: "Thereby shall I grasp the specific idea of which I am in search 1." This, O king, is the fourth quality of the hunter he ought to have. For it was said, O king, by Mogharâga, the Elder:

 

1. 360

 

"The recluse who, with mind on Nirvâna bent,

Has acquired an object his thoughts to guide,

Should be filled with exceeding joy at the hope:

'By this my uttermost aim shall I gain 1.'"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người thợ săn sau khi nhìn thấy con thú thì sanh khởi sự vui mừng rằng: ‘Ta sẽ đạt được con này.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha nên thích thú với các đối tượng (của đề mục thiền), nên sanh khởi sự vui mừng rằng: ‘Ta sẽ chứng đắc sự thành đạt hơn nữa.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của người thợ săn nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Mogharāja nói đến:

 

‘Sau khi đạt được các đối tượng (của đề mục thiền), vị tỳ khưu có bản tánh cương quyết nên sanh khởi sự vui mừng hơn nữa rằng: ‘Ta sẽ chứng đắc hơn nữa.’”

 

59. THE FISHERMAN.

Câu hỏi về tính chất của người câu cá.

 

24. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the fisherman you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của người câu cá nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the fisherman draws up the fish on his hook; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, draw up by his knowledge, and that to the uttermost, the fruits of Samanaship. This, O king, is the first quality of the fisherman he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như người câu cá giật lên các con cá nhờ vào lưỡi câu. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên giật lên các quả vị Sa-môn cao hơn nữa nhờ vào trí tuệ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của người câu cá nên được hành trì.

 

25. 'And again, O king, just as the fisherman by the sacrifice of a very little comes to great gain 2; just so, O king, [413] should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, renounce the mean baits of worldly things; then by that renunciation will he gain the mighty fruits of Samanaship. This, O king, is the second quality of the fisherman he ought to have. For it was said, O king, by Râhula, the Elder:

 

"Renouncing the baits of the world he shall gain

The state that is void of lust, anger, and sin,--

Those conditions of sentient life--and be free,

Free from the cravings that mortals feel,

And the fruits of the stages of th' Excellent Way

And the six modes of Insight shall all be his 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người câu cá gây tổn thương vật nhỏ rồi đạt được lợi lớn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên buông bỏ số lượng tài vật thế gian nhỏ nhoi. Tâu đại vương, sau khi buông bỏ số lượng tài vật thế gian nhỏ nhoi, vị hành giả thiết tha tu tập chứng đắc quả vị Sa-môn to lớn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của người câu cá nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Rāhula nói đến:

 

‘Sau khi từ bỏ vật chất thế gian, ngươi hãy đạt được không tánh, vô tướng, và vô nguyện giải thoát, bốn Quả, và sáu Thắng Trí.’”

 

1. 361

 

60. THE CARPENTER.

Câu hỏi về tính chất của người thợ mộc.

 

26. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of the carpenter he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của người thợ mộc nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the carpenter saws off the wood along the line of the blackened string (he has put round it to guide him) 1; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, standing on righteousness as a basis, and holding in the hand of faith the saw of knowledge, cut off his evil dispositions according to the doctrine laid down by the Conquerors. This, O king, is the first quality of the carpenter he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như người thợ mộc sau khi làm cho đúng đắn sợi chỉ đen rồi đẽo gọt khúc cây. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên làm cho đúng đắn theo Giáo Pháp của đấng Chiến Thắng, nên đứng vững ở trái đất là giới, nên cầm lấy cái rìu trí tuệ bằng bàn tay đức tin, rồi nên đẽo gọt các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của người thợ mộc nên được hành trì.

 

27. 'And again, O king, just as the carpenter, discarding the soft parts of the wood 2, takes the hard parts; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, forsaking the path of the discussion of useless theses, to wit:--the everlasting life theory--the let-us-eat-and-drink-for-tomorrow-we-die theory 3--the theory that the soul and the body are one and the same--that the soul is one thing, the body another--that all teachings are alike

 

1. 362

 

excellent 1--that what is not done is of no avail--that men's actions are of no importance--that holiness of life does not matter--that on the destruction of beings nine new sorts of beings appear--that the constituent elements of being are eternal 2--that he who commits an act experiences the result thereof--that one acts and another experiences the result of this action--and other such theories of Karma or wrong views on the result of actions--forsaking, I say, all such theses, paths which lead to heresy, he should learn what is the real nature of those constituent elements of which each individuality is, for the short term of its individuality, put together, and so reach forward to that state which is void of lusts, of malice, and of dullness, in which the excitements of individuality are known no more, and which is therefore designated the Void Supreme 3.

 

1. 363

 

This, O king, is the second quality of the carpenter he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutta Nipâta:

 

"Get rid of filth 1! Put aside rubbish from you!

Winnow away the chaff 2, the men who hold

Those who are not so, as true Samanas!

Get rid of those who harbour evil thoughts,

Who follow after evil modes of life!

Thoughtful yourselves, and pure, with those resort,

With those associate, who are pure themselves 3!"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người thợ mộc loại bỏ giác cây và chọn lấy lõi cây. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên loại bỏ các pháp có hình thức như là: thường (kiến), đoạn (kiến), mạng sống ấy thân thể ấy, mạng sống khác thân thể khác, cái ấy là tối thượng, cái khác là tối thượng, không làm không hình thành, không có sự tạo tác của con người, lối sống phi Phạm hạnh, sự hoại diệt của chúng sanh, sự tạo thành của chúng sanh mới, tính chất thường còn của các hành, người nào làm người ấy thọ hưởng, người khác làm người khác thọ hưởng, sự nhìn thấy quả của nghiệp, và tà kiến về quả của hành động; như vậy sau khi loại bỏ các pháp có hình thức như thế ấy và luôn cả các đường lối tranh cãi khác, nên chọn lấy bản thể của các pháp tạo tác, là không tánh tuyệt đối, là không tánh tối cao không lực tác động, không bị chê trách. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của người thợ mộc nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Kinh Tập: [14]

 

‘Các ngươi hãy tống đi bụi bặm, và hãy lùa bỏ rác rưởi, sau đó hãy đuổi đi những kẻ nói nhiều, những kẻ phi Sa-môn, và những kẻ Sa-môn cao ngạo.

 

Sau khi tống đi các ước muốn ác xấu, các thói quen và hành xứ xấu xa, là những người trong sạch, trong khi sống chung với những người trong sạch, hãy tỏ ra có sự kính trọng lẫn nhau.’”

 

 

Chương 7 – Chapter 7 – Q&A – 10.

Phẩm Chum Nước.

 

61. THE WATERPOT.

Câu hỏi về tính chất của chum nước.

 

1. [414] 'Venerable Nâgasena, that one quality of the waterpot you say he ought to take, which is it?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Một tính chất của chum nước nên được hành trì,’ một tính chất nên được hành trì ấy là điều nào?”

 

'Just, O king, as the waterpot when it is full gives forth no sound; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, even when he has reached the summit of Samanaship, and knows all tradition and learning and interpretation, yet should give forth no sound, not pride himself thereon, not show himself puffed up, but putting away pride and self-righteousness, should be straightforward, not garrulous of himself, neither deprecating others. This, O king, is the quality of the waterpot he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods, in the Sutta Nipâta:

 

"What is not full, that is the thing that sounds,

That which is full is noiseless and at rest;

The fool is like an empty waterpot,

The wise man like a deep pool, clear and full 1."'

“Tâu đại vương, giống như chum nước đầy thì không làm thành tiếng vang. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đạt đến sự toàn hảo về Kinh điển, về sự chứng đắc, về pháp học, về bản thể Sa-môn thì không nên làm thành tiếng vang, không nên thể hiện sự ngã mạn vì điều ấy, không nên phô bày sự kiêu ngạo, nên có sự ngã mạn được lắng xuống, nên có sự kiêu ngạo được lắng xuống, nên thẳng thắn, không nói nhiều, không có sự khoe khoang. Tâu đại vương, điều này là một tính chất của chum nước nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Kinh Tập:[15]

 

‘Cái gì thiếu kém cái ấy làm thành tiếng vang, cái gì được đầy cái ấy thật yên tịnh. Kẻ ngu tương tợ cái chum rỗng, bậc sáng trí tợ như hồ nước đầy tràn.’”

 

62. BLACK IRON 2.

Câu hỏi về tính chất của sắt đen.

 

2. 'Venerable Nâgasena, those two qualities of black iron you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của sắt đen nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

[415] 'Just, O king, as black iron even when

 

1. 365

 

beaten out 1 carries weight; just so, O king, should the mind of the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be able, by his habit of thoughtfulness, to carry heavy burdens. This, O king, is the first quality of black iron he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như sắt đen hoạt động khi đã được tẩm nước đầy đủ. Tâu đại vương, tương tợ y như thế tâm của vị hành giả thiết tha tu tập hoạt động khi được gắn chặt ở sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của sắt đen nên được hành trì.

 

3. 'And again, O king, as black iron does not vomit up the water it has once soaked in 2; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, never give up the faith he has once felt in the greatness of the Blessed One, the Supreme Buddha, in the perfection of his Doctrine, in the excellence of the Order--never give up the knowledge he has once acquired of the impermanence of forms, or of sensations, or of ideas, or of qualities, or of modes of consciousness. This, O king, is the second quality of black iron he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all gods:

 

"That man who is in insight purified,

Trained in the doctrine of the Noble Ones,

Grasping distinctions as they really are,

What need hath he to tremble? Not in part

Only, but in its full extent, shall he

To the clear heights of Arahatship attain 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, sắt đen một khi đã được tẩm nước thì không loại bỏ nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, một khi niềm tin đã được sanh khởi rằng: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc Chánh Đẳng Giác cao cả, Giáo Pháp đã khéo được tuyên thuyết, hội chúng đã thực hành tốt đẹp,’ thì không nên để vuột mất lần nữa; một khi trí tuệ đã được sanh khởi rằng: ‘Sắc là vô thường, thọ là vô thường, tưởng là vô thường, các hành là vô thường, thức là vô thường,’ thì không nên để vuột mất lần nữa. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của sắt đen nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

 

              ‘Người đã được thanh tịnh về sự nhận thức,

              vững chãi, biết được đặc điểm ở Thánh Pháp,

              thì không bị lay chuyển về nhiều khía cạnh,

              và vị ấy có trạng thái đứng đầu so với tất cả.’”

 

63. THE SUNSHADE.

Câu hỏi về tính chất của cái lọng che.

 

4. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the sunshade 4 you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của cái lọng che nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

1. 366

 

'Just, O king, as the sunshade goes along over one's head; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be of a character above all evil dispositions. This, O king, is the first quality of the sunshade he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như cái lọng che di chuyển ở phía trên đầu. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự di chuyển ở phía trên đầu của các phiền não. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của cái lọng che nên được hành trì.

 

5. 'And again, O king, just as the sunshade is held over the head by a handle; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, have thoughtfulness as his handle. This, O king, is the second quality of the sunshade he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cái lọng che là vật che chở cái đầu. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có trạng thái che chở sự tác ý đúng đường lối. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của cái lọng che nên được hành trì.

 

6. 'And again, O king, as the sunshade wards off winds and heat and storms of rain; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, ward off the empty winds of the opinions of the numerous Samanas and Brahmans who hold forth their various and divergent nostrums, ward off the heat of the threefold fire (of lust, malice, and dullness), and ward off the rains of evil dispositions. [416] This, O king, is the third quality of the sunshade he ought to have. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"As a broad sunshade spreading far and firm,

Without a hole from rim to rim, wards off

The burning heat, and the god's mighty rain;

So doth the Buddha's son, all pure within,

Bearing the sunshade brave of righteousness,

Ward off the rain of evil tendencies,

And the dread heat of all the threefold fire 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, cái lọng che ngăn cản gió, sức nóng, và các cơn mưa từ đám mây. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, đối với các Sa-môn, Bà-la-môn phàm phu có tà kiến gồm nhiều loại, thì nên ngăn cản các làn gió suy nghĩ, sự đốt nóng của ngọn lửa gồm ba loại (tham sân si), và các cơn mưa phiền não của họ. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của cái lọng che nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

 

‘Cũng giống như cái lọng che rộng lớn, không lỗ thủng, vững chãi, chắc chắn che cản gió, sức nóng, và những cơn mưa lớn từ trên trời.

 

Y như thế ấy, người con trai của đức Phật, được trong sạch, cầm chiếc lọng che là giới, cản lại cơn mưa phiền não và ngọn lửa gồm ba loại có sự đốt nóng.’”

 

1. 367

 

64. THE RICE FIELD.

Câu hỏi về tính chất của thửa ruộng.

 

7. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of the rice field you say he ought to have, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của thửa ruộng nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as the rice field is provided with canals for irrigation; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be provided with the lists of the various duties incumbent on the righteous man--the canals that bring the water to the rice fields of the Buddha's doctrine 1. This, O king, is the first of the qualities of the rice field he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như thửa ruộng có đầy đủ đường dẫn nước. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có đầy đủ đường lối về phận sự và công việc được hành xử tốt đẹp. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của thửa ruộng nên được hành trì.

 

8. 'And again, O king, just as the rice field is provided with embankments whereby men keep the water in, and so bring the crop to maturity; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be provided with the embankments of righteousness of life, and shame at sin, and thereby keep his Samanaship intact, and gain the fruits thereof. This, O king, is the second quality of the rice field he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, thửa ruộng có đầy đủ bờ bao, và với bờ bao ấy bảo vệ nước và làm cho thóc lúa kết hạt. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có đầy đủ bờ bao về giới và sự hổ thẹn tội lỗi, với bờ bao về giới và sự hổ thẹn tội lỗi ấy nên bảo vệ bản thể Sa-môn rồi nên nắm lấy bốn quả vị Sa-môn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của thửa ruộng nên được hành trì.

 

9. 'And again, O king, just as the rice field is fruitful, filling the heart of the farmer with joy, so that if the seed be little the crop is great, and if the seed be much the crop is greater still; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be fruitful to the bearing of much good fruit, making the hearts of those who support him to rejoice, so that where little is given the result is great, and where much is given the result is greater still.

 

1. 368

 

[paragraph continues]

This, O king, is the third quality of the rice field he ought to have. For it was said, O king, by Upâli, the Elder, he who carried the rules of the Order in his head:

 

"Be fruitful as a rice field, yea, be rich

In all good works! For that is the best field

Which yieldeth to the sower the goodliest crop 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, thửa ruộng có đầy đủ khả năng sản xuất, là nguồn sanh lên niềm vui cho người nông dân, hạt giống được gieo dầu ít mà đạt được nhiều, được gieo nhiều thì đạt được nhiều hơn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có đầy đủ khả năng sản xuất, có sự ban cho các quả báu lớn lao, nên là nguồn sanh lên niềm vui cho các thí chủ để rồi vật được bố thí ít trở thành nhiều, vật được bố thí nhiều trở thành nhiều hơn. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của thửa ruộng nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Upāli, vị rành rẽ về Luật nói đến:

 

‘Nên giống như thửa ruộng có sự ban cho lớn lao về khả năng sản xuất, vị nào ban cho quả báu lớn lao, vị ấy gọi là thửa ruộng cao quý.’”

 

65. MEDICINE.

Câu hỏi về tính chất của thuốc giải độc.

 

10. [417] 'Venerable Nâgasena, those two qualities of medicine you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của thuốc giải độc nên được hành trì,’ hai tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as vermin are not produced in medicine; just so, O king, should no evil dispositions be allowed to arise in the mind of the strenuous Bhikshu, earnest in effort. This, O king, is the first of the qualities of medicine he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như các con giòi không tồn tại ở thuốc giải độc. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập không nên để cho các phiền não tồn tại ở tâm. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của thuốc giải độc nên được hành trì.

 

11. 'And again, O king, just as medicine is an antidote to whatever poison may have been imparted by bites or contact, by eating or by drinking in any way; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, counteract in himself the poison of lusts, and malice, and dullness, and pride, and wrong belief, This, O king, is the second of the qualities of medicine he ought to have. For it was said, O king, by the Blessed One, the god over all the gods:

 

"The strenuous recluse who longs to see

Into the nature, and the meaning true,

Of the constituent elements of things,

Must as it were an antidote become,

To the destruction of all evil thoughts 1."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, thuốc giải độc ngăn chận tất cả chất độc do đã bị cắn, bị chạm vào, bị ngộ độc, bị ăn vào, bị uống, bị nhai, bị nếm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên ngăn chận tất cả chất độc luyến ái, sân hận, si mê, ngã mạn, tà kiến. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của thuốc giải độc nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến:

 

‘Với ước muốn nhìn thấy bản thể và ý nghĩa của các pháp tạo tác, vị hành giả nên giống như thuốc giải độc trong việc tiêu trừ chất độc phiền não.’”

 

1. 369

 

66. FOOD.

Câu hỏi về tính chất của vật thực.

 

12. 'Venerable Nâgasena, those three qualities of food you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Ba tính chất của vật thực nên được hành trì,’ ba tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

'Just, O king, as food is the support of all beings, just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be a handle, as it were, by which all beings may open the door of the noble eightfold path. This, O king, is the first of the qualities of food he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như vật thực là sự nâng đỡ cho tất cả chúng sanh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên là sự nâng đỡ về Đạo Lộ cho tất cả chúng sanh. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của vật thực nên được hành trì.

 

13. 'And again, O king, just as food increases people's strength; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, grow in increase of virtue. This, O king, is the second of the qualities of food he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, vật thực làm tăng trưởng sức mạnh của chúng sanh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên tăng trưởng sự phát triển của phước báu. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của vật thực nên được hành trì.

 

14. 'And again, O king, just as food is a thing desired of all beings; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, be desired of all the world. This, O king, is the third of the qualities of food he ought to have. For it was said, O king, by Mahâ Moggallâna, the Elder:

 

"By self-restraint, training, and righteousness,

By duty done, and by attainments reached,

The strenuous recluse should make himself

To all men in the world a thing desired 1"'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, vật thực là được mong mỏi đối với tất cả chúng sanh. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên được mong mỏi bởi tất cả thế gian. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của vật thực nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Mahāmoggallāna nói đến:

 

‘Nhờ vào sự thu thúc, nhờ vào sự kềm chế, nhờ vào giới, nhờ vào sự thực hành, vị hành giả sẽ là được mong mỏi đối với tất cả thế gian.’”

 

67. THE ARCHER.

Câu hỏi về tính chất của người cung thủ.

 

15. [418] 'Venerable Nâgasena, those four qualities of the archer you say he ought to take, which are they?'

“Thưa ngài Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Bốn tính chất của người cung thủ nên được hành trì,’ bốn tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”

 

Just, O king, as the archer, when discharging

 

1. 370

 

his arrows, plants both his feet firmly on the ground, keeps his knees straight, hangs his quiver against the narrow part of his waist, keeps his whole body steady, places both his hands firmly on the point of junction (of the arrow on the bow), closes his fists, leaves no openings between his fingers, stretches out his neck, shuts his mouth and one eye 1, and takes aim 2 in joy at the thought: "I shall hit it 3;" just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, plant firmly the feet of his zeal on the basis of righteousness, keep intact his kindness and tenderness of heart, fix his mind on subjugation of the senses, keep himself steady by self-restraint and performance of duty, suppress excitement and sense of faintness, by continual thoughtfulness let no openings remain in his mind, reach forward in zeal, shut the six doors (of the five senses and the mind), and continue mindful and thoughtful in joy at the thought: "By the javelin of my knowledge will I slay all my evil dispositions." This, O king, is the first of the qualities of the archer he ought to have.

“Tâu đại vương, giống như người cung thủ, trong khi bắn những mũi tên, thì thiết lập vững chắc hai bàn chân ở trái đất, giữ đầu gối ngay thẳng, đặt bao tên ở thắt lưng, kềm cứng thân hình, nâng hai bàn tay lên ở chỗ tiếp xúc, kìm chặt nắm tay, làm cho các ngón tay không có lỗ hổng, nâng cổ lên, khép lại mắt và miệng, ngắm thẳng mục tiêu, làm sanh khởi niềm vui rằng: ‘Ta sẽ xuyên thủng.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên thiết lập hai bàn chân tinh tấn ở trái đất là giới, nên giữ sự kham nhẫn và khoan dung được ngay thẳng, nên đặt tâm ở sự phòng hộ, nên đưa bản thân vào sự thu thúc và sự kềm chế, nên kìm chặt ước muốn và sự say đắm, nên làm cho tâm không có lỗ hổng ở sự tác ý đúng đường lối, nên nâng sự tinh tấn lên, nên khép lại sáu cánh cửa (giác quan), nên thiết lập niệm, nên làm sanh khởi niềm vui rằng: ‘Ta sẽ xuyên thủng tất cả phiền não bằng mũi tên trí tuệ.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhất của người cung thủ nên được hành trì.

 

16. 4 ’And again, O king, as the archer carries a vice 5 for straightening out bent and crooked and

 

1. 371

 

uneven arrows; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, carry about with him, so long as he is in the body, the vice of mindfulness and thoughtfulness, wherewith he may straighten out any crooked and bent and shifty ideas. This, O king, is the second of the qualities of the archer he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người cung thủ mang theo vật uốn thẳng để làm ngay thẳng cây tên bị cong, bị vẹo, bị quẹo. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên mang theo vật uốn thẳng là sự thiết lập niệm ở thân này để làm ngay thẳng cái tâm bị cong, bị vẹo, bị quẹo. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của người cung thủ nên được hành trì.

 

17. 'And again, O king, as the archer practises 1 at a target; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, practise, so long as he is in the body. And how, O king, should he practise? He should practise himself in the idea of the impermanence of all things, of the sorrow inherent in individuality, in the absence in any thing or creature of any abiding principle (any soul); in the ideas of the diseases, sores, pains, aches, and ailments of the body that follow in the train of the necessary conditions of individuality; in the ideas of its dependence on others 2, and of its certain disintegration 3; in the ideas of the calamities, dangers, fears, and misfortunes to which it is subject; of its instability under the changing conditions of life; of its liability to dissolution, its want of firmness, its being no true place of refuge, no cave of security, no home of protection, no right object of trust; of its vanity, emptiness, danger, and insubstantiality [419]; of its being the source of pains and subject to

 

1. 372

 

punishments 1 and full of impurity, a mongrel compound of conditions and qualities that have no coherence; of its being the food alike of evil and of the Evil One 2; of its inherent liability to rebirths, old age, disease, and death, to griefs, lamentations, despair; and of the corruption of the cravings and delusions that are never absent from it. This, O king, is the third of the qualities of the archer he ought to have.

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người cung thủ chuyên chú ở mục tiêu. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên chuyên chú ở thân này. Tâu đại vương, vị hành giả thiết tha tu tập nên chuyên chú ở thân này như thế nào? Nên chuyên chú là vô thường, là cơn bệnh, — (như trên) — là ghẻ, là mụt nhọt, là tai ương, là tật nguyền, là cái khác, là tiêu hoại, là tai họa, là bất hạnh, là sợ hãi, là nguy hiểm, là thay đổi, là mảnh mai, là không bền, là không nơi nương tựa, là không nơi trú ẩn, là không nơi nương nhờ, là trạng thái không có nơi nương nhờ, là rỗng không, là trống không, là bất lợi, là không có lõi, là gốc gác của tai ương, là kẻ giết hại, là có sự rò rỉ, là bị tạo tác, là có bản chất sanh ra, là có bản chất già, là có bản chất bệnh, là có bản chất chết, là có bản chất sầu muộn, là có bản chất than vãn, là có bản chất thất vọng, là có bản chất phiền não. Tâu đại vương, vị hành giả thiết tha tu tập nên chuyên chú ở thân này như thế. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của người cung thủ nên được hành trì.

 

18. 'And again, O king, just as the archer practises early and late; just so, O king, should the strenuous Bhikshu, earnest in effort, practise meditation early and late. For it was said, O king, by Sâriputta, the Elder, the Commander of the Faith:

 

"Early and late the true archer will practise,

'Tis only by never neglecting his art,

That he earns the reward and the wage of his skill.

So the sons of the Buddha, too, practise their art.

It is just by never neglecting in thought

The conditions of life in this bodily frame

That they gain the rich fruits which the Arahats love 3."'

Tâu đại vương, còn có điều khác nữa, người thợ săn chuyên chú sáng chiều. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên chuyên chú ở đối tượng (của đề mục thiền) sáng chiều. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của người thợ săn nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp nói đến:

 

‘Giống như người cung thủ chuyên chú sáng chiều, trong khi không bê trễ việc chuyên chú, đạt được bữa ăn và tiền lương.

 

Tương tợ y như thế, người con trai của đức Phật thực hành sự chuyên chú ở thân, trong khi không bê trễ việc chuyên chú ở thân, chứng đắc phẩm vị A-la-hán.’”

 

 

ĐOẠN KẾT

 

“Các câu hỏi của đức vua Milinda được truyền đạt ở trong tập sách này gồm có hai trăm sáu mươi hai câu hỏi, được chia thành hai mươi hai phẩm, thuộc về sáu chương, như vậy là đầy đủ. Tuy nhiên còn có bốn mươi hai câu hỏi chưa được truyền đạt. Tổng cộng tất cả các câu hỏi đã được truyền đạt và chưa được truyền đạt là ba trăm lẻ bốn câu hỏi. Hết thảy tất cả được gọi tên là: ‘Các câu hỏi của đức vua Milinda.’

 

Vào lúc kết thúc các câu hỏi và các câu trả lời của đức vua và vị trưởng lão, đại địa cầu này, có phần đất rắn là tám mươi bốn trăm ngàn (8.400.000) do-tuần, được bao quanh bởi nước, đã rúng động theo sáu cách, các tia sét đã phóng ra, chư Thiên đã đổ xuống cơn mưa bông hoa thuộc cõi Trời, Đại Phạm Thiên đã thốt lời tán thán, ở giữa lòng đại dương đã có tiếng động lớn tợ như tiếng gầm của sấm ở đám mây đen. Như thế, đức vua Milinda ấy và đoàn hậu cung đã chắp tay cúi mình, đê đầu đảnh lễ.

 

Đức vua Milinda, có tâm mừng rỡ tột độ, đã trở thành người có sự hiểu biết về Giáo Pháp của đức Phật, không còn hoài nghi ở ba ngôi báu, thoát khỏi bụi rậm, không còn ương bướng, đã được tịnh tín tột độ ở các đức hạnh, ở sự xuất gia, ở sự khéo thực hành, và bốn oai nghi của vị trưởng lão, được tự tin, không còn mong cầu, sự ngã mạn và kiêu ngạo đã được diệt trừ, tợ như rắn chúa có răng nanh đã bị nhổ đi, (đức vua) đã nói như vầy:

 

‘Thưa ngài Nāgasena, lành thay, lành thay! Các câu hỏi có liên quan đến đức Phật đã được ngài trả lời. Ở Giáo Pháp này của đức Phật, ngoại trừ trưởng lão Sāriputta, vị Tướng Quân Chánh Pháp, không có ai khác tương đương ngài trong việc trả lời các câu hỏi. Thưa ngài Nāgasena, xin ngài chấp nhận trẫm là nam cư sĩ đã đi đến nương nhờ kể từ hôm nay cho đến trọn đời.’

 

Từ đó, đức vua cùng với các đội binh lính phục vụ cho trưởng lão Nāgasena, cho xây dựng tu viện tên Milinda, sau đó dâng đến vị trưởng lão, rồi hộ độ bốn món vật dụng đến trưởng lão Nāgasena cùng với một trăm koṭi (một tỷ) vị tỳ khưu là các bậc Lậu Tận. Thêm nữa, sau khi đã được tịnh tín đối với trí tuệ của vị trưởng lão, sau khi đã trao lại vương quốc cho người con trai, đức vua đã rời nhà xuất gia sống không nhà, đã làm tăng trưởng pháp minh sát, và đã đạt được phẩm vị A-la-hán.” Vì thế, đã được nói rằng: 

 

“Trí tuệ được ca tụng ở thế gian, việc thuyết giảng nhằm việc duy trì Chánh Pháp, sau khi trừ diệt sự phân vân bằng trí tuệ, các bậc sáng trí đạt được sự an tịnh.

 

Trí tuệ đứng vững ở trên vai của người nào, ở người nào niệm không thiếu sót, người ấy chính là bậc tối cao, vô thượng, nhận lãnh phần đặc biệt của sự cúng dường.

 

Chính vì thế, con người sáng trí, trong khi nhận thức về mục đích của bản thân, nên cúng dường các bậc có trí tuệ, ví như cúng dường ngôi bảo tháp là nơi đáng được cúng dường.”

 

*****

 

“Vị đại trưởng lão tên Doṇi sống ở thành phố Doṇi thuộc xứ Laṅkā đã viết lại (tập sách) đã được xếp đặt khéo léo theo như đã được nghe.

 

Câu hỏi của đức vua Milinda và câu trả lời của vị Nāgasena, bởi vì Milinda có trí tuệ lớn lao và vị Nāgasena vô cùng sáng trí.

 

Do việc làm phước thiện này, mong rằng từ chốn này tôi đi đến cõi Trởi Đẩu Xuất, và ở ngày vị lai tôi có thể gặp (đức Phật) Metteyya, và có thể lắng nghe Giáo Pháp tối thượng.”

 

‘MILINDA VẤN ĐẠO’ ĐƯỢC CHẤM DỨT.

 

--ooOoo—

 

Sources:

Tài liệu tham khảo:

1. http://budsas.net/uni/u-kinh-mitien/mitien-00.htm
2. http://www.tamtangpaliviet.net/VHoc/45/Mil_11.htm
3. http://www.sacred-texts.com/bud/sbe36/sbe3609.htm
4. http://www.sacred-texts.com/bud/sbe36/sbe3615.htm
5. http://globalbuddhismcommunity.com/vi-vn/Dictionary/AVThienPhuc/dtsr.aspx