101 Zen Koans stories

101 Công Án Thiền

English: Nyogen Senzaki

Việt ngữ: Vô danh

Compile: Lotus group

[06-10] - Công Án Thiền – Zen Koans stories – Song ngữ

[06-10] - Công Án Thiền – Zen Koans stories – Song ngữ

****    ****    **

06. Chẳng động lòng thương - No Loving-Kindness

There was an old woman in China who had supported a monk for over twenty years. She had built a little hut for him and fed him while he was meditating, finally she wondered just what progress he had made in all this time.

Có một bà cụ ở Trung Hoa là thí chủ của một vị tăng trong hơn hai mươi năm. Bà đã dựng cho ngài một cái am nhỏ và cúng dường thực phẩm hằng ngày để ngài tu thiền. Cuối cùng, bà muốn biết việc tu tập của vị tăng đã tiến triển đến mức nào trong suốt thời gian đó.

To find out, she obtained the help of a girl rich in desire. “Go and embrace him,” she told her, “and then ask him suddenly: “What now?”

Để biết được điều đó, bà liền nhờ đến một cô gái đầy dục vọng. Bà bảo cô gái: “Hãy đến ôm lấy ông ta rồi bất ngờ hỏi xem ông ấy muốn làm gì.”

The girl called upon the monk and without much ado caressed him, asking him what he was going to do about it.

Cô gái tìm đến chỗ vị tăng, bất ngờ ôm chầm lấy và vuốt ve ông, rồi hỏi ông muốn làm gì tiếp theo.

“An old tree grows on a cold rock in winter,’” replied the monk somewhat poetically. “Nowhere is there any warmth.”

Vị tăng trả lời có phần hơi thơ mộng: “Như cây cổ thụ mọc trên tảng đá lạnh mùa đông, không tìm đâu ra chút hơi ấm nào!”

The girl returned and related what he had said.

Cô gái quay về và kể lại những gì vị tăng đã nói.

“To think I fed that fellow for twenty years!” exclaimed the old woman in anger. “He showed no consideration for your need, no disposition to explain your condition. He need not have responded to passion, but at least he should have evidenced some compassion.”

Bà cụ kêu lên một cách giận dữ: “Nghĩ mà xem! Vậy mà ta đã nuôi dưỡng cái gã ấy hơn hai mươi năm rồi! Hắn ta chẳng lưu tâm gì đến nhu cầu của cô, cũng không thèm tìm hiểu rõ hoàn cảnh của cô. Cứ cho là hắn không cần phải đáp lại dục tình, nhưng ít nhất cũng phải biểu lộ đôi chút từ tâm chứ!”

“She at once went to the hut of the monk and burned it down.”

“Bà lập tức đến chỗ cái am nhỏ của vị tăng và nổi lửa thiêu rụi.”

****    ****    **

07. Thông báo – Announcement

Tanzan wrote sixty postal cards on the last day of his life, and asked an attendant to mail them. Then he passed away.

Ngày cuối đời, thiền sư Tanzan đã viết 60 tấm bưu thiếp và bảo người thị giả của ngài mang gửi hết đi. Rồi ngài viên tịch.

The cards read:

I am departing from this world.

Trên tấm bưu thiếp viết rằng:

Tôi sắp rời khỏi thế giới này.

This is my last announcement.

Tanzan,

July 27, 1892.

Đây là thông báo cuối cùng của tôi.

Tanzan,

Ngày 27 tháng 7 năm 1892

****    ****    **

08. Những đợt sóng lớn - Great Waves

In the early days of the Meiji era there live a well-known wrestler called O-nami, Great Waves.

O-nami was immensely strong and knew the art of wrestling. In his private bouts he defeated even his teacher, but in public he was so bashful that his own pupils threw him.

Vào đầu thời Minh Trị (1868-1912), có một nhà đô vật nổi tiếng tên là O-nami, trong tiếng Nhật có nghĩa là “những đợt sóng lớn”.

O-nami vừa có sức mạnh cực kỳ, vừa giỏi thuật đô vật. Trong những trận đấu không có người xem, anh ta đánh bại cả thầy dạy, nhưng khi thi đấu trước công chúng, anh ta lại quá bối rối đến nỗi để thua cả những học trò của chính mình!

O-nami fell he should go to a Zen master for help. Hakuju, a wandering teacher, was stopped in a little temple nearby, so O-nami went to see him and told him of his trouble.

“Great Waves is your name,” the teacher advised, “so stay in this temple tonight, imaging that you are those billows. You are no longer wrestler who is afraid. You are those huge waves sweeping everything before them, swallowing all in their path. Do this and you will be the greatest wrestler in the land.”

O-nami cảm thấy nên tìm đến sự giúp đỡ của một vị thiền sư. Khi ấy, có một vị tăng hành cước là Hakuju đang dừng chân ở một ngôi chùa nhỏ gần đó. O-nami liền tìm đến bái kiến và trình bày với ngài những bất ổn của mình.

Vị thiền sư bảo: “Tên anh có nghĩa là ‘những đợt sóng lớn’, vậy đêm nay anh hãy ở lại chùa này, cố hình dung mình là những đợt sóng lớn đó. Hãy nghĩ rằng anh không còn là một nhà đô vật luôn lo lắng, sợ sệt nữa, mà là những đợt sóng lớn cuốn phăng đi mọi thứ ở phía trước, nhấn chìm tất cả những gì cản đường. Hãy làm đúng như thế và anh sẽ trở thành nhà đô vật vĩ đại nhất nước.”

The teacher retired. O-nami sat in meditation trying to imagine himself as waves. He thought of many different things. Then gradually turned more and more to the feeling of the wave. As the night advanced the waves became huger and huger. They swept away the flowers in their vases. Even the Buddha in the shrine was inundated. Before dawn the temple was nothing but the ebb and flow of an immense sea.

Rồi vị thiền sư đi nghỉ. O-nami ngồi xuống thiền định, cố hình dung chính mình là những đợt sóng lớn. Ban đầu, anh nghĩ đến rất nhiều chuyện, nhưng dần dần cảm giác mình là những đợt sóng ngày càng lớn dần lên trong anh. Càng về khuya, những đợt sóng càng lớn hơn, rồi lớn hơn nữa. Chúng cuốn phăng đi những bó hoa cắm trong các độc bình. Ngay cả tượng Phật trên điện thờ cũng bị nhấn chìm trong sóng nước. Trước khi trời sáng, anh đã cảm thấy cả ngôi chùa không còn gì khác ngoài những đợt sóng tràn của mặt biển mênh mông.

In the morning the teacher found O-nami meditating, a faint smile on his face. He patted the wrestler’s shoulder. “Now nothing can disturb yon,” he said. “You are those waves. You will sweep everything before you.”

The same day O-nami entered the wrestling contests and won. After that, no one in Japan was able to defeat him.

Sáng ra, vị thiền sư nhìn thấy O-nami vẫn còn đang ngồi thiền, một nụ cười thoáng nhẹ trên khuôn mặt. Ngài vỗ nhẹ lên vai nhà đô vật và nói: “Giờ thì không còn gì có thể làm cho anh bối rối được nữa. Anh chính là những đợt sóng lớn, anh sẽ cuốn phăng đi mọi thứ ở phía trước.”

Ngay trong ngày đó, O-nami tham gia những trận đấu vật và đều chiến thắng. Từ đó về sau, khắp nước Nhật không còn ai có thể đánh bại được anh.

****    ****    **

09. Vầng trăng không thể đánh cắp.

     The Moon Cannot Be Stolen

Ryokan, a Zen master, lived the simplest kind of life in a little hut at the foot of a mountain. One evening a thief visited the hut only to discover there was nothing in it to steal.

Thiền sư Ryokan sống hết sức thanh đạm trong một căn lều nhỏ dưới chân núi. Một hôm, trời vừa tối thì có tên trộm đến viếng căn lều của ngài và không tìm ra được món gì để lấy cả!

Ryokan returned and caught him. “You may have come a long way to visit me,” he told the prowler, “and you should not return empty-handed. Please take my clothes as a gift.”

Vừa lúc thiền sư trở về bắt gặp. Ngài nói với tên trộm: “Hẳn là anh đã phải đi khá xa để đến thăm tôi, anh không nên trở về tay không, hãy nhận lấy quần áo của tôi như một món quà vậy.”

The thief was bewildered, he took the clothes and slunk away.

Ryokan sat naked, watching the moon. “Poor fellow,” he mused:

“I wish I could give him this beautiful moon.”

Tên trộm lấy làm hoang mang bối rối, hắn chộp lấy bộ quần áo rồi chuồn mất.

Thiền sư Ryokan ngồi ngắm trăng, trên người không một tấc vải, trầm ngâm suy nghĩ: “Anh bạn tội nghiệp! Ước gì ta có thể cho anh vầng trăng xinh đẹp này!”

****    ****    **

10. Bài thơ cuối cùng - The Last Poem of Hoshin

The Zen Master Hoshin lived in China many years. Then he returned to the northeastern part of Japan, where he taught his disciples. When he was getting very old, he told them a story he had heard in China. This is the story:

Thiền sư Hoshin sống ở Trung Hoa nhiều năm rồi trở về trụ ở miền đông bắc Nhật Bản, thu nhận đồ chúng. Khi đã rất cao tuổi, ngài kể cho các đệ tử của mình nghe một câu chuyện đã từng được nghe ở Trung Hoa. Chuyện kể như sau:

One year on the twenty-fifth of December, Tokufu, who was very old, said to his disciples: "I am not going to be alive next year so you fellows should treat me well this year."

Vào ngày 25 tháng Chạp (khoảng năm 1091), thiền sư Đức Phổ bảo với các đệ tử của ngài rằng: ‘Thầy sẽ không sống được trong năm tới, nên các con hãy chăm sóc tốt cho thầy trong năm nay.’

The pupils thought he was joking, but since he was a great-hearted teacher each of them in turn treated him to a feast on succeeding days of the departing year.

“Đồ chúng đều nghĩ là ngài đang nói đùa, nhưng vì ngài là một bậc thầy hết lòng thương yêu đệ tử nên những ngày cuối năm đó họ luôn thay phiên nhau chăm sóc và chiêu đãi ngài.

On the eve of the New Year, Tokufu concluded: "You have been good to me. I shall leave tomorrow afternoon when the snow has stopped."

“Cho đến đêm giao thừa, thiền sư Đức Phổ nói với các đệ tử: ‘Các con đã đối xử rất tốt với ta. Chiều mai, khi tuyết ngừng rơi ta sẽ giã biệt các con.’

The disciples laughed, thinking he was aging and talking nonsense since the night was clear and without snow. But at midnight snow began to fall, and the next day they did not find their teacher about. They went to the meditation hall. There he had passed on.

“Các đệ tử đều cười lớn, nghĩ rằng thầy đã già quá nên nói năng lẩm cẩm, bởi vì đêm ấy trời rất trong và không có tuyết! Nhưng đến nửa đêm thì tuyết bắt đầu rơi. Và ngày hôm sau thì không ai nhìn thấy thầy đâu cả. Họ chạy đến thiền đường. Ở đó, thiền sư đã viên tịch.”

Hoshin, who related this story, told his disciples: "It is not necessary for a Zen master to predict his passing, but if he really wishes to do so, he can."

"Can you?" someone asked.

Sau khi kể xong câu chuyện, thiền sư Hoshin nói với các đệ tử: “Một vị thiền sư không cần thiết phải báo trước thời điểm viên tịch của mình, nhưng nếu ngài thực sự muốn làm điều đó thì có thể làm được.”

Một người trong số đồ chúng lên tiếng hỏi: “Thầy có thể làm vậy được không?”

"Yes," answered Hoshin. "I will show you what I can do seven days from now."

None of the disciples believed him, and most of them had even forgotten the conversation when Hoshin called them together.

Thiền sư Hoshin đáp: “Được! Bảy ngày nữa ta sẽ cho các con thấy điều ta có thể làm được.”

Không một đệ tử nào tin lời thầy! Thậm chí đến bảy ngày sau, khi ngài Hoshin cho gọi mọi người đến thì hầu hết bọn họ đều đã quên bẵng đi câu chuyện ấy!

"Seven days ago," he remarked, "I said I was going to leave you. It is customary to write a farewell poem, but I am neither a poet nor a calligrapher. Let one of you inscribe my last words."

Khi ấy, thiền sư Hoshin nói với các đệ tử: “Cách đây bảy ngày, ta có nói là sẽ giã biệt các con. Theo lệ thường thì ta phải viết một bài kệ thị tịch, nhưng ta chẳng biết làm thơ, cũng không viết chữ đẹp, vậy một người nào đó trong các con hãy ghi lại những lời cuối cùng của ta.”

His followers thought he was joking, but one of them started to write.

"Are you ready?" Hoshin asked.

"Yes sir," replied the writer.

Then Hoshin dictated:

I came from brilliancy,

and return to brillancy.

What is this?

Mọi người đều nghĩ rằng ngài đang nói đùa. Tuy nhiên, một người trong bọn cũng chuẩn bị để viết.

Thiền sư Hoshin hỏi: “Con đã sẵn sàng chưa?”

Người cầm viết đáp: “Vâng, thưa thầy.”

Ngài Hoshin bắt đầu đọc:

Quang minh tịch chiếu hà sa,

Ta từ đó đến cũng về đó thôi.

Quang minh ấy thật là gì?

This line was one line short of the customary four, so the disciple said: "Master, we are one line short."

Hoshin, with the roar of a conquering lion, shouted "Kaa!" and was gone.

Theo hình thức thông thường thì bài kệ này còn thiếu một câu, vì thế người đệ tử liền nói: “Bạch thầy, chúng ta còn thiếu một câu nữa.”

Ngài Hoshin hét lên như tiếng gầm của một con sư tử chinh phục muông thú: “Kaa!”

Rồi ngài viên tịch.

****    ****    **

These koans, or parables, were translated into English from a book called the Shaseki-shu (Collection of Stone and Sand), written late in the thirteenth century by the Japanese Zen teacher Muju (the "non-dweller"), and from anecdotes of Zen monks taken from various books published in Japan around the turn of the 20th century.

Những công án, hoặc ngụ ngôn, đã được dịch sang tiếng Anh từ một cuốn sách gọi là Shaseki-shu (Collection of Stone and Sand), được viết vào cuối thế kỷ thứ mười ba của Nhật Bản Thiền sư Muju ("non-dweller"), và từ những giai thoại được trích từ các cuốn sách khác nhau của các nhà sư Thiền được xuất bản ở Nhật Bản của đầu thế kỷ 20.

• Công án Thiền là những câu chuyện nhỏ hoặc lời trích dẫn được thiết kế để gây nhầm lẫn, gây cú sốc cho người nghe / người đọc bị đánh lạc hướng suy nghĩ hàng ngày.
• Họ ám chỉ đến/quan điểm đối với sự giác ngộ chứ không phải nói rỏ trực tiếp, vì đó là điều không thể.
• Vì vậy, mà tại sao công án thiền thường xuất hiện siêu thực hoặc vô nghĩa.
• Ví dụ ...

Source:

Tài liệu tham khảo:

1. http://www.ashidakim.com/zenkoans/zenindex.html
2. http://phatam.org/book/index/47--hoa-si-tham-tien-the-stingy-artist/3181/2875/2878/11300
3. https://www.google.com/search?q=zen+koan+stories+images
4. Photo 6: https://www.patheos.com/blogs/monkeymind/2014/03/the-old-woman-burns-down-the-hut-a-dharma-talk.html
5. Photo 7: https://www.englishvietnamesedharma.org/gocuathien6_10
6. Photo 8: https://www.englishvietnamesedharma.org/gocuathien6_10
7. Photo 9: https://www.englishvietnamesedharma.org/gocuathien6_10
8. Photo 10: https://www.englishvietnamesedharma.org/gocuathien6_10